GÜNCEL

Çepni: Do�a katliam�na kar�� mücadeleyi temel gündem yapmal�y�z

�STANBUL (PINAR GAYIP)
30 Temmuz 2025 Çar�amba

Türkiye'de deprem, orman yang�n� gibi afetlere kar�� haz�rl�ks�z olundu�unu, bu afetler ya�and��nda harekete geçildi�ine dikkat çeken ESP E� Genel Ba�kan� Murat Çepni, bu nedenle müdahalelerin yetersiz kald��n� vurgulad�. ETHA'ya konu�an Çepni, devletin sorumluluklar�n� hat�rlatt� ancak Türkiye devrimci hareketinin bu konularla temel gündem maddesi olarak ili�kilenmedi�i takdirde sermaye, devlet yap�s� kar��s�nda sonuç alamayaca��n�n alt�n� çizdi.

Maden ve enerji �irketlerine s�n�rs�z alan açan süper izin yasas� 19 Temmuz'da Meclis'te kabul edildi. 3 Temmuz'da ise iklimi gözetmek ad� alt�nda bir ticaret kanunu olan �klim Kanunu Meclis'ten geçti. Pe�i s�ra tar�m arazileri, zeytinlikler sermayeye pe�ke� çekilmeye ba�land�. Tam da bugünlerde ülkenin dört bir yan�nda orman yang�nlar� sürüyor. Afetin felakete dönü�tü�ü her süreçte oldu�u gibi bir kez daha halk yang�n söndürme çal��malar�na kendi imkanlar�yla destek vermeye çal��yor.

Orman i�çilerine koruyucu ekipman dahi bu devlet taraf�ndan çok görülürken Eski�ehir'de, Bursa'da, �zmir'de do�a katliam�n� engellemeye çal��an i�çi ve emekçiler katledildi. �� cinayetlerine tepkinin önüne geçmek için iktidar sözcüleri hemen "�ehit" edebiyat�na sar�ld�.

Süper izin yasas�na kar�� eylemler sürüyor. Kürdistan'da, Ege'de Marmaris'te Akdeniz'de tar�m alanlar�n�n maden ve enerji �irketlerinin kar� u�runa katledilmek istenmesine kar�� halk�n mücadelesi devam ediyor. En az 12 i�çinin orman söndürme çal��mas�nda katledilmesine ra�men sorumlulu�u üstlenen halk yang�n söndürme çal��malar�nda yerini al�yor. Bu ko�ullarda Türkiye emekçi solu ekoloji ve emek mücadelesinde ne kadar yer ald�, yeterli mi? Emek ve ekoloji mücadelesiyle Türkiye devrimci hareketi nas�l ili�kilenmeli, Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) E� Genel Ba�kan� Murat Çepni ile konu�tuk.

Çepni'nin sorular�m�za verdi�i yan�tlar �öyle:

NE KADAR ÇOK ��RKET KULLANIMI DEVREYE G�RERSE O KADAR YANGINA DAYANAKSIZ DO�A OLU�UYOR

Asl�nda "süper izin yasas�" olarak bilinen maden ve enerji �irketlerini gözeten yasay� konu�makt� niyetim. Fakat ülkenin dört bir yan�nda süren, do�a ve i�çi cinayeti olan orman yang�nlar�yla ba�lamak istiyorum. Y�llarca ekoloji alan�nda yürüttü�ünüz mücadeleyle biliniyorsunuz. Öncelikle orman yang�nlar�n� tetikleyen etmenler neler?
Öncelikle küresel iklim krizinden bahsetmek laz�m. Dünyam�z h�zla �s�n�yor. Dünya devletleri bu konuda ad�m atmak yerine tam tersi durumu tehlikeli boyutlara vard�rmak için ellerinden gelen her �eyi yap�yor. Küresel iklim krizi demek kurakl�k, beklenmeyen do�a olaylar� demek. Yang�nlar� da elbette bu kapsamda de�erlendirmeliyiz. S�cakl�klar h�zla yükseliyor. Ormanlar�n yanma kapasitesi h�zla art�yor ama daha da ötesi ormanl�k ve mera alanlar� �irketlerin kullan�m�na pe�ke� çekiliyor. Ne kadar çok �irket kullan�m� devreye girerse o kadar yang�na dayanaks�z do�a olu�uyor.

Akdeniz ikliminde hemen hemen her y�l özellikle temmuz, a�ustos aylar�nda yüzlerce, binlerce yang�n ya�an�yor, bu yang�nlarda dünyam�z�n akci�eri yok ediliyor. Ayn� zamanda canl� ya�am� ortadan kald�r�l�yor. Orman yang�n�n�n sadece insan ya�am�n� de�il tüm canl� ya�am� yok etti�ini görmemiz laz�m.

�KT�DAR RANT GET�RMEYEN NE VARSA SATMAYI, ÖZELLE�T�RMEY� TERC�H ED�YOR

Türkiye'de her y�l sistematik hale gelen orman yang�nlar� ya�an�rken, zeytinlikler ve tar�m arazileri maden ve enerji �irketlerinin talan�na aç�ld�. Bu durumu nas�l de�erlendiriyorsunuz?
Ormanlar Türkiye aç�s�ndan önemli, çünkü Türkiye orman fakiri bir ülke. Türkiye'de her y�l standartla�an yang�nlar var. Bunlar her y�l art�yor. Örne�in son 10 y�lda 257 bin hektardan fazla ormanl�k alan yan�p kül oldu. Yang�n meselesini t�pk� deprem meselesi gibi de�erlendirebiliriz, yani haz�rl�k a�amas�ndan itibaren. Yang�n ç�kt�ktan sonra ona nas�l müdahale edece�imizi konu�mak eksik kalacakt�r. Hem dünyada hem Türkiye'de yang�n aç�s�ndan ciddi problemler oldu�unu görüyoruz. Kapitalist yay�lmac�l��n kar h�rs�yla, do�an�n, tar�m arazisinin �irketlere pe�ke� çekilmesi söz konusu oldu�unda iktidar, rant getirmeyen ne varsa satmay�, özelle�tirmeyi tercih ediyor.

KAST� OLARAK ORMANLARIN YAKILMASI, ORMANLARIN TUR�ZM ��RKETLER�NE PE�KE� ÇEK�LMES� DEMEK
En son ç�kan maden yasas�/zeytin yasas� dedi�imiz yasada da zeytinliklerin yok edilmesi, tar�m arazilerinin maden �irketlerine h�zl�ca devredilmesi konu�ulurken, ayn� yasada ayn� zamanda ormanlar�n korunmas�n� da konu�mu� oluyoruz asl�nda. Türkiye'de yang�nlar�n büyük bir k�sm� insan hatas�ndan ç�k�yor. Bunun çe�itli biçimleri var ama en çok dikkat edilmesi gerekenlerden bir tanesi de iletim hatlar�. �irketler daha kolay, daha masrafs�z enerji iletim hatlar�n� in�a etsinler diye ormanl�k alanlara kuruluyor ve dolay�s�yla yüksek rüzgar ve �s� birle�ti�inde iletim hatlar�nda çok say�da yang�n ç�k�yor. Yine Türkiye'de ormanlar�n yanmas�ndan hemen sonras�nda buralarda in�aatlar�n patlak verdi�ini görüyoruz. Yani insan hatas� diye tabir edilen �ey belli oranlarda kasti bir �ey olarak ormanlar�n yak�lmas�, turizm �irketlerine pe�ke� çekilmesi.

�KT�DAR YANGIN SÖNDÜRME UÇA�I ALMIYOR ÇÜNKÜ PARA GET�REN B�R YATIRIM DE��L

"Süper izin yasas�", �klim Kanunu gibi do�a katliam�n�n önünü açacak yasalara kar�� itirazlar oldu. Ancak yeterli olmad�. Sizin de dile getirdi�iniz gibi ormanl�k ve tar�m arazileri de �irketlere pe�ke� çekiliyor. Birçok alana maden ruhsat� �imdiden verildi. Orman yang�nlar� da ne yaz�k ki sürüyor. Peki ne yapmal�?
Çok say�da demokratik kitle örgütü, meslek odas�, sendika yang�nlar�n sebeplerine dair kapsaml� de�erlendirmeler yapt� ve yapmaya çal��yor. Özel olarak �una vurmak yapmak istiyoruz; yang�nlar önemli oranda önlenebilir. Belki tümden yang�nlar�n önlenebilmesi söz konusu olmayabilir ama yang�nlar�n bu kadar y�k�c� hale gelmesi önlenebilir. Bunun için de iktidar�n kar odakl� bakmayan bir önleme stratejisine ihtiyaç var. �ktidar yeterince yang�n söndürme arac� alm�yor, çünkü para getiren bir yat�r�m de�il. Uçaklar� alacaks�n�z belki y�l�n on ay� bir depoda duracak, bak�m�n�n yap�lmas�, personelin i�e al�nmas� laz�m, dolay�s�yla sermaye iktidar� yang�n söndürme uçaklar�n� rantab�l görmüyor. Ve bu yüzden daha çok uçak kiralamay� tercih ediyor. Birincisi bu.

UÇAKLAR CO�RAFYAYA GÖRE TERC�H ED�LMEL�
Fakat kiralanan uçaklar da Türkiye co�rafyas�na uygun de�il. Örne�in Akdeniz ve Ege engebeli bir co�rafya. �imdi siz, kapasitesi yüksek diye daha düz zeminde çal��abilecek uçaklar al�rsan�z söz konusu Akdeniz ve Ege co�rafyas�nda kullanamazs�n�z. Nas�l uçaklar alman�z laz�m, daha küçük ve daha çok uçak. Yine yang�n söndürmede görevli personel dedi�imiz personel alman�z laz�m. Bu personelin say�s�n�n AKP'li y�llarda h�zla dü�tü�ünü ve hatta iki e�itim merkezinin de 2018 ile 2022 y�llar�nda kapat�ld��n� biliyoruz.

Yang�n söndürmede görevli orman i�çilerinin, emekçilerinin emeklerine sayg� gösteriyoruz çok büyük emek harc�yorlar. Fakat görüldü�ü üzere son derece güvenliksiz, haz�rl�ks�z ve ekipmans�z bir biçimde yang�n söndürmeye giri�iyorlar. Can kay�plar�n�n da bundan kaynakland��n� söyleyebiliriz.

ORMAN YANGINI MEVS�M�NDE, MUHTEMEL BÖLGELERDE UÇAKLAR YANGIN ÇIKMADAN SO�UTMA ÇALI�MASI YAPMALI
Peki ne yapmak laz�m? Birincisi ormanlar�n yanmas�n�n engellenmesine dönük bir yang�n önleme politikas�na ihtiyaç var. Yani her zaman oldu�u gibi sonuca de�il sebeplerine odaklanmak laz�m. Bunun için iktidar�n �irketlere hortumlatt�� kaynaklar� yani halk�n vergileri ile olu�turulan bütçenin orman korumaya aktarmas� laz�m. Bunun için de önleyici ad�mlar at�lmal�d�r. Ormanlar�n hangi ay, hatta hangi günler yanaca�� bilimsel olarak aç�klan�yor. Hangi bölgelerin yanmaya müsait oldu�u da biliniyor. Dolay�s�yla burada mesele ön haz�rl�k yapmak. So�utma için uçaklar önceden havalanmal�d�r. Muhtemel yang�n riski olan bölgeler önceden uçaklar taraf�ndan so�utulmal�d�r. �lla yang�n�n ç�kmas� için uçaklar�n havalanmas� gerekmez, yang�n ç�kmadan önce havalanmal� ve oralara so�utma i�lemi gerçekle�tirilmelidir. Yine söz konusu yang�n zamanlar�nda ormanlara giri� ve ç�k��lar� yasaklanmal�d�r. Ve orman i�çileri yüksek bir ekipman deste�i, takviyesi ile söz konusu noktalara önceden gitmeli ve buralarda çal��malar yapmal�d�r. Yine yol kenarlar�n�n temizlenmesi gerçekle�tirilmeli.

BU KADAR EK�PMANA RA�MEN NEDEN TÜRK�YE'DE ORMAN YANGINININ YARATTI�I SONUÇLAR BU KADAR A�IR
Bütün bunlar halk�n deste�i, yo�un eme�iyle de�il ancak bir devlet politikas�yla ba�ar�labilir. Türkiye'de maalesef prati�ini göremiyoruz, t�pk� depremlerde oldu�u gibi. Deprem olduktan sonra ekipman, müdahale tart��mas� yap�yoruz. Depremin öldürmedi�ini, haz�rl�ks�zl��n öldürdü�ünü söyledi�imiz gibi haz�rl�ks�zl��n sonucunda orman yang�nlar�n�n söndürülmedi�ini, ormanlar�n yok edildi�ini belirtmemiz laz�m. �ktidar bu ele�tirilere kar�� öyle söylüyor; Avrupa'da birçok ülkeden daha fazla yang�n söndürme arac�m�z, helikopterimiz var. 27 uça��m�z, 105 helikopterimiz, 14 �HA'm�z var; 25 bin ki�ilik ekibimiz var, bunlara gönüllüler dahil diyor. Rakamlara bakt��m�zda evet birçok ülkeden fazla. Fakat buna ra�men neden Türkiye'deki orman yang�nlar�n�n yaratt�� sonuçlar bu kadar a��r? Türkiye'nin yang�n bölgesi olmas� aç�s�ndan özgünlü�ü ayn� zamanda da haz�rl�k a�amas�n�n olmamas�d�r. Bu uçaklar�n birço�unun da kiral�k oldu�unu biliyoruz. Dolay�s�yla iktidar art�k ormanlar�n önceden yang�na dayanakl� hale gelmesi konusunda her türlü maddi ve haz�rl�k çal��malar�n� yapmak zorundad�r. Bunlar yap�lamad��nda zaten orman fakiri olan Türkiye co�rafyas� yok olmakla kar�� kar��yad�r.

TEMEL MÜCADELE KONUSU YAPMAZSAK DEVLET, SERMAYE YAPISINA KAR�I SONUÇ ALAMAYIZ
�ktidar bu ad�mlar� atmak durumdad�r fakat bizler de emek demokrasi güçleri olarak önemli görevlerle kar�� kar��yay�z. Deprem oldu�unda, yang�n ç�kt��nda ya da yasalar Meclis'e geldi�i anda de�il öncesinden harekete geçilmelidir. Bir sonuç al�c� program geli�tirmek zorunday�z. Maden yasas� ç�kt�. Yeterince etkili bir mücadele ortaya koyamad�k. Köylüler günlerce Ankara'da eylem yapt�. Yine çe�itli kentlerde bas�n aç�klamas� gerçekle�tirdik ama birle�ik zeminde maden yasas�n�n yarataca�� y�k�mlar� engelleyecek etkili bir mücadele gerçekle�tiremedik. Esasen protesto etmek üzerine kurulu bir mücadele yürüttük. Yine yang�nlar içerisinde yang�nlara müdahale etmek elbette önemli buna da hepimiz emek harcamal�y�z ama yang�nlar ve depremler gerçe�ini dikkate alarak siyasetimizin merkezine de koymak zorunday�z. Devletin bu konudaki temel görev ve sorumluluklar�n� dikkate alarak; bunu zay�flatmadan emek ve demokrasi güçleri, sosyalistler olarak bu konuyu temel bir mücadele konusu olarak ele almad��m�zda devlet, sermaye dedi�imiz yap�ya kar�� do�al olarak sonuç alma �ans�m�z yoktur.

Çepni: Do�a katliam�na kar�� mücadeleyi temel gündem yapmal�y�z

�lgili Haberler