ÇEVİRİ | Gazze'nin bitmeyen kabusu: Ekonomik yıkımın boyutları
Filistin Genel Sendikalar Federasyonu'na göre, Gazze Şeridi'ndeki yoksulluk oranı, on yıldan uzun süredir devam eden İsrail ablukası sırasında yüzde 80'e ulaştı. Gazze'deki evlerin yüzde 77'si İsrail saldırılarından zarar gördü ve binlerce aile yeniden yapılanma sürecinde evsiz bırakıldı veya yerlerinden edildi. Dünya Bankası tarafından tanımlanan ve çok düşük bir eşiğe sahip olan ölçüme göre dahi 2018'de Batı Şeria'daki yoksulluk oranı yüzde 19 iken Gazze'de yüzde 56. Ayrıca gençlerin üçte ikisi işsiz.
Gazze'ye ve şeridin geri kalanına bombalar yağıyor, Gazze halkının kabusu büyüyor. 375 kilometrekare büyüklüğündeki Gazze, yarısından fazlası mülteci olan yaklaşık 2 milyon Filistinli'ye ev sahipliği yapıyor. Kuşatılmış Gazze 2007'den beri İsrail ve Mısır'ın felç edici ablukası altında. Bu abluka ekonomiyi yok ediyor ve Filistinlileri gıda, yakıt ve ilaç da dahil olmak üzere birçok hayati malzemeden mahrum bırakıyor.
Şeride hapsedilen Gazze halkı kara, hava ve deniz ambargosuna uğratılıyor. Mal girişi asgariye indirilmiş, dış ticaret ve ihracat ise durmuş vaziyette. Nüfusun temiz suya erişimi çok sınırlı. Düzenli elektrik tedarikinden ve hatta düzgün bir kanalizasyon sisteminden dahi yoksun.
Filistin Genel Sendikalar Federasyonu'na göre, Gazze Şeridi'ndeki yoksulluk oranı, on yıldan uzun süredir devam eden İsrail ablukası sırasında yüzde 80'e ulaştı. Ayrıca, Hollanda merkezli bir yardım vakfı olan Run4'ün başkanı Anne Jellema'ya göre, Gazze'deki evlerin yüzde 77'si İsrail saldırılarından zarar gördü ve binlerce aile yeniden yapılanma sürecinde evsiz bırakıldı veya yerlerinden edildi.
İşsizlik ve yoksulluk Batı Şeria'nın tamamında oldukça kötü, ancak Gazze'de durum daha kötü. Dünya Bankası tarafından tanımlanan ve çok düşük bir eşiğe sahip olan ölçüme göre dahi 2018'de Batı Şeria'daki yoksulluk oranı yüzde 19 iken Gazze'de yüzde 56. Ayrıca gençlerin üçte ikisi işsiz. Dahası, Gazze'deki insanların yoksulluk uçurumu (yoksulların ortalama geliriyle yoksulluk sınırı arasındaki oran) Batı Şeria'dakinin 6 katı. Bu verilere UNCTAD'ın (ç.n. - Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı) kapsamlı raporundan ulaşıyoruz.
Komşu Mısır'ın uzun süreli abluka ve kısıtlamalarına ek olarak, Gazze 2007, 2012 ve 2014 yıllarında İsrail tarafından düzenlenen ve sivil altyapıya ciddi hasar verip, ağır kayıplara neden olan üç askeri operasyona maruz kaldı. UNCTAD'ın raporuna göre en az 3 bin 793 Filistinli öldürüldü, 18 bin kişi yaralandı ve Gazze nüfusunun yarısından fazlası yerinden edildi. Bin 500'den fazla ticari ve endüstriyel işletme ile beraber yaklaşık 150 bin ev ve kamu altyapısı (enerji, su, sıhhi tesisat, sağlık ve eğitim tesisleri ve hükümet binaları) hasar gördü.
Rapora göre, İsrail önderliğindeki Gazze Şeridi ablukası Filistin yerleşim bölgesinde ekonomik değeri 16 milyar doları aşan bir yıkıma mal oldu ve 10 yıldan fazla bir süre içinde bir milyondan fazla insanı yoksulluk sınırının altına itti. UNCTAD analizine göre, eğer 2007 öncesi gelişme eğilimi devam etseydi, Gazze'deki yoksulluk oranı 2017'de yüzde 56 yerine yüzde 15, yoksulluk uçurumu ise yüzde 20 yerine yüzde 4,2 olacaktı.
Bunun yerine, 2007 ile 2018 arasında Gazze ekonomisi yüzde 5'in altında büyüdü ve Filistin ekonomisindeki payı yüzde 31'den yüzde 18'e düştü. Sonuç olarak, kişi başına ulusal gelir yüzde 27 oranında küçüldü.
Gazze ekonomisi sanayileşme ve tarımda bir tersine dönüş yaşıyor. Bölgesel Gazze ekonomisinde tarım ve imalat sektörünün payı 1995'te yüzde 34'ten 2018'de yüzde 23'e gerilerken, bu iki sektörün istihdama katkısı yüzde 26'dan yüzde 12'ye düştü. Bu durum Gazze ekonomisindeki her türlü gelişme imkanını felce uğratıyor.
Tüm bu kabus 2020'de koronavirüs salgınıyla daha da katlandı.
UNCTAD raporu, Gazze halkını yoksulluk sınırının üzerine çıkarmak için yıllık 838 milyon dolarlık bir fona ihtiyaç duyduğunu tahmin ediyor. Bu, 2007'de ihtiyaç duyulan miktarın dört katı. Ancak Trump yönetimi bunu sağlamak yerine, 2018'de UNRWA'yı (ç.n.- Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı) fonlamayı durdurdu. Ajans, Gazze, işgal altındaki Batı Şeria, Lübnan, Suriye ve Ürdün'de beş milyon Filistinli mülteciyi destekliyordu.
UNCTAD ekonomisti Richard Kozul-Wright durumu şöyle özetliyor: "200 milyon dolarlık kesinti Filistin ekonomisine büyük bir darbe oldu… Şeritteki Filistinliler dış dünyaya erişmedikçe, Gazze'deki Filistin toplumunun az gelişmişlikten başka bir kaderinin olabileceğini söylemek çok zor… 21. yüzyılda 2 milyon insanın bu koşullarda yaşıyor olması gerçekten şok edici."
*Michael Roberts'ın The Next Recession adlı blogundan alınan yazı Olcay Çelik tarafından ETHA için çevrilmiştir. İngilizce aslı şuradadır.