DÜNYA

ÇEV�R� | Gazze'nin su krizi

REMZ� BARUT*
10 Nisan 2022 Pazar

Bat� �eria'da �srail hükümeti bölgenin ana akiferlerinde Filistinlilerin su kaynaklar�n� gasp etmeyi sürdürüyor. �srail'in ana su �irketi Mekorot çal�nm�� Filistin suyunu özellikle Bat� �eria'n�n kuzeyindeki Filistinli köy ve kasabalara fahi� fiyatlara sat�yor. �srail, suyu Bat� �eria'y� kolektif bir �ekilde cezaland�rman�n bir biçimi olarak kullanmay� sürdürürken Filistinlilerin yeni kuyu kazma hakk� s�kça engelleniyor. Oxfam Gazze'de ku�atma alt�ndaki 400 bin insan�n düzenli su kaynaklar�na eri�imi olmad��n� duyurdu. Gazze'deki su krizi y�llard�r sürüyor ve bu kriz �srail ile ba�lant�l�. Hasar görmü� veya sa�l�ks�z altyap� ile Gazze'nin suyunun ço�u tehlikeli düzeyde tuzluluk seviyeleri içeriyor ya da la��m ve di�er nedenlerle a��r� derecede kirlenmi� durumda.

"Su geldi" diye duyuruyor bir aile üyesi heyecan ve panik kar��m� bir sesle. S�kl�kla gecenin geç bir saatinde geliyor su. Böyle bir duyuru yap�ld�� anda tüm ailem doldurulabilecek her depoyu, kab� ya da �i�eyi doldurmak için dört bir yana ko�u�turmaya ba�l�yorlar. Su, ço�u kez birkaç dakika kadar ak�yor ve bizi tekrar kolektif bir yenilgi duygusuna iterek gerçekten hayatta kalma endi�esi içinde b�rak�yor.

�srail ordusu i�gali alt�ndaki Gazze'de bu bizim ya�am�m�z. Filistinlileri �srail'in sadaka suyuyla rehin tutma takti�i Birinci Filistin �ntifadas� s�ras�nda da oldukça yayg�nd�. Hedeflenen mülteci kamplar�na, köylere, kasabalara ya da tüm bölgeye su vermeyi reddedecek kadar ileri gitmek isyanc� nüfusu hizaya getirmek için al�nan ilk önlem oluyordu. Bunu askeri bask�nlar, kitlesel tutuklamalar ve ölümcül �iddet takip ediyordu s�kl�kla; ancak neredeyse her zaman Filistinlilerin su kaynaklar�n� kesmekle ba�l�yordu.

�srail'in Filistinlilere kar�� yürüttü�ü su sava�� özellikle de iklim de�i�ikli�i krizi �srail'in daha zorlu gelecek olas�l�klar�na haz�rlanma ihtiyac�n� h�zland�rd��ndan o erken dönemlerden bu yana de�i�ti. Elbette, bu büyük ölçüde i�gal alt�ndaki Filistinlilerin pahas�na gerçekle�iyor. Bat� �eria'da �srail hükümeti bölgenin ana akiferleri Akifer Da�� ve Akifer K�y�s�ndan Filistinlilerin su kaynaklar�n� gasp etmeyi sürdürüyor. Sinir bozucu bir �ekilde �srail'in ana su �irketi Mekorot çal�nm�� Filistin suyunu özellikle Bat� �eria'n�n kuzeyindeki Filistinli köy ve kasabalara fahi� fiyatlara sat�yor.

Devam eden su h�rs�zl�� vurgunculu�unun d��nda �srail, suyu Bat� �eria'y� kolektif bir �ekilde cezaland�rman�n bir biçimi olarak kullanmay� sürdürürken �srail'in su tekelinin etraf�ndan dolanabilmek için Filistinlilerin özellikle C Alan�'nda yeni kuyu kazma hakk� s�kça engelleniyor.

Uluslararas� Af Örgütü'ne göre i�gal alt�ndaki Bat� �eria'da bulunan Filistinliler günde ki�i ba��na ortalama 73 litre su tüketiyor. Bunu günde yakla��k 240 litre su tüketen bir �srail vatanda��yla veya daha kötüsü günde 300 litre su tüketen �srailli Yahudi yasad�� yerle�imcilerle k�yaslay�n. Filistinlilerin su pay� �sraillilerin ortalama tüketiminden çok daha az olmakla kalm�yor, Dünya Sa�l�k Örgütü taraf�ndan belirlenen ki�i ba�� günlük en az 100 litre su kullan�m� tavsiyesinin bile alt�nda kal�yor.

Bat� �eria'daki Filistinliler için durum alabildi�ine zor olmakla birlikte Gazze'deki insani felaket çoktan etkisini göstermeye ba�lad�. 22 Mart Dünya Su Günü'nde Gazze Su ve Çevre Kalitesi Yönetimi, Gazze'nin su kaynaklar� mevcut tehlikeli düzeylerde kurutulmaya devam etti�i takdirde 'devasa bir kriz'in gerçekle�ece�i uyar�s�n� yapt�. Yönetimin sözcüsü Mazen al-Banna gazetecilere Gazze'nin su kaynaklar�n�n yüzde 98'inin insan tüketimi için uygun olmad��n� ifade etti.

Bu korkutucu istatisti�in sonuçlar� Filistinliler taraf�ndan gayet iyi biliniyor, ve asl�nda uluslararas� topluluk taraf�ndan da. Geçen Ekim'de Euro-Med'den Muhammed �ehada, 48'inci BM �nsan Haklar� Konseyi oturumunda Gazze'deki tüm hastal�klar�n yakla��k çeyre�inin su kirlili�inden kaynakland��n� ve Gazze'deki çocuk ölümlerinin tahmini yüzde 12'sinin "kirlenmi� suyla alakal� sindirim enfeksiyonlar�"yla ba�lant�l� oldu�unu belirtti.

Peki Gazze bu noktaya nas�l geldi?

25 May�s'ta, �srail'in Gazze'ye yönelik son sald�r�s�n�n bitiminden 4 gün sonra, Oxfam Gazze'de ku�atma alt�ndaki 400 bin insan�n düzenli su kaynaklar�na hiçbir eri�iminin olmad��n� duyurdu. Bunun nedeni, �srail askeri hamlelerinin daima Filistinlilerin elektrik �ebekelerini, su hizmeti altyap�s�n� ve di�er hayati kamusal hizmet tesislerini hedef alarak ba�lamas�yd�. Oxfam'a göre; "11 günlük bombard�man... Gazze �ehrindeki 3 ana su ar�tma tesisini ciddi �ekilde etkiledi."

Gazze'deki su krizinin y�llard�r sürdü�ünü ak�ldan ç�karmamak önemli ve bu uzat�lm�� krizin her boyutu �srail ile ba�lant�l�. Hasar görmü� veya sa�l�ks�z altyap� ile Gazze'nin suyunun ço�u tehlikeli düzeyde tuzluluk seviyeleri içeriyor ya da la��m ve di�er nedenlerle a��r� derecede kirlenmi� durumda.

�srail'in güçlerini Gazze'den ç�kar�p buradaki nüfusu kara, deniz ve havadan bir ku�atmaya tabi k�lmak üzere yeniden görevlendirdi�i 2005 öncesinde dahi Gazze'de bir su krizi vard�. Gazze'nin k�y� akiferi tamamen �srail askeri idaresi taraf�ndan kontrol ediliyordu ve bu idare, Filistinlilerin protesto etmemesini ya da �srail i�galine kar�� herhangi bir biçimde direnmemesini sa�lamak üzere o zaman bölgedeki nüfusu 1,5 milyonu bulan Filistin halk�na yüksek tuzlu suyu zaman zaman verip kaliteli suyu birkaç bin Yahudi yerle�imciye yönlendiriyordu.

Yakla��k 17 y�l sonra Gazze nüfusu 2,1 milyona yükseldi ve Gazze'nin çoktand�r var olma mücadelesi veren akiferi çok daha kötü bir durumda. BM Çocuk Fonu (UNICEF) Gazze akiferindeki suyun "insanlar�n ba�ka seçene�i olmamas�ndan dolay� suyun yeralt�ndan a��r� �ekilde ç�kar�lmas�ndan" dolay� kurudu�unu rapor etti.

"Daha kötüsü, kirlilik ve deniz suyunun kar��mas� akiferlerdeki suyun yaln�zca yüzde 4'ünün içmeye uygun oldu�u anlam�na geliyor. Geri kalan� içilebilir olmas� için tuzdan ar�nd�r�lmal� ve safla�t�r�lmal�" diye ekliyor UNICEF raporu. Di�er bir deyi�le, Gazze'nin sorunu var olan içilebilir su rezervlerine eri�imin eksikli�i de�il, bu suyun basitçe var olmamas� ya da h�zl� bir �ekilde tükeniyor olmas�, ve fakat Gazze'deki Filistinlilere sular�n� en az�ndan ka��t üzerinde içilebilir yapma imkan� sunacak teknoloji ve yak�t�n yoklu�u. Bu bile uzun vadeli bir çözüm de�il.

�srail bu süregiden krizden ç�k�p toparlanmak için Filistinlilerin sahip oldu�u herhangi bir �ans� yok etmek için elinden gelen her �eyi yap�yor. Dahas�, görünen o ki Tel Aviv yaln�zca Filistinlilerin hayatta kalma �ans�n� tehlikeye dü�ürmek için durumu daha kötü hale getirmeye yat�r�m yap�yor. Örne�in, Filistinliler �srail'i, geçen y�l �srail'in ya�mur suyunu toplamak için kulland�� güneydeki barajlar� rahatlatmak için su b�rakt��nda binlerce Filistinlinin arazisini kas�tl� olarak sel alt�nda b�rakmakla suçluyor. �srail'in bu neredeyse her y�l gerçekle�en ritüeli, �srail'in ku� uçurmaz ku�atmas� alt�ndaki Filistinlilerin hayatta kalmas�n�n belkemi�i olan Gazze'nin sürekli küçülen tar�m alanlar�n� y�k�ma u�ratmaya devam ediyor.

Uluslararas� topluluk genellikle Gazze'ye �srail sald�rd�� s�rada dikkat kesiliyor; ve hatta o zaman bile Filistinlilerin s�k s�k �srail'in sözde savunma sald�r�lar�n� k��k�rtmakla suçland�klar� bu dikkat ço�unlukla negatif oluyor. Gerçek ise �srail'in askeri hamlesi sona erdi�inde dahi Tel Aviv'in Gazze �eridi sakinlerine yönelik sava�� yürütmeye devam ettiklerini gösteriyor.

Askeri aç�dan güçlü olsa da �srail, Ortado�u'da 'varolu�sal bir tehdit' ile yüz yüze oldu�unu iddia ediyor. Fiiliyatta ise gerçek bir risk alt�nda olan Filistinlilerin varolu�udur. Kas�tl� bir �srail stratejisi nedeniyle Gazze'nin suyunun neredeyse tamam� insan tüketimi için uygun olmad��nda Filistinlilerin, neden sanki hayatlar� buna ba�l�ym�� gibi kar�� koyup mücadele etmeyi sürdürdükleri anla��labilir; çünkü ya�amlar� gerçekten buna ba�l�.

*Remzi Barut'un CounterPunch adl� sitede yay�nlanan yaz�s� Ivana Benario taraf�ndan ETHA için Türkçeye çevrilmi�tir. Yaz�n�n asl� �uradad�r.

ÇEV�R� | Gazze'nin su krizi

�lgili Haberler