GÜNCEL

Sezin Uçar yazd� | Ölü bedenlerin devam eden siyasal ya�amlar�

SEZ�N UÇAR*
12 A�ustos 2022 Cuma

Ölenin ideallerine, ideolojisine, dü�lerine sald�r� cans�z bedeni üzerinden devam eder. �syan edenin, devlete kar�� gelenin sadece ya�am�na son vermek, fiziki olarak yok etmek yetmez. Öldürülen ki�inin ya�am tercihleri, ölümü göze al�� biçimi ve ölümü de unutturulmak istenir. Çünkü ya�am kadar ölüm de politiktir ve cans�z bedenlerin siyasi ya�amlar� devam eder. O nedenle anmak, an�msamak, unutmamak, hat�rlatmak ve ba� kurmak �imdi çok daha anlaml�. Cenazelere dönük bu uygulaman�n daha fazla yayg�nla�mas�n� önlemek için gerekli tepkiyi göstermek, toplumsal mücadelenin haf�zas�zla�t�r�lmas�na ve mekans�zla�t�r�lmas�na, ölülerimizin mezars�z b�rak�lmas�na izin vermemek hepimizin sorumlulu�unda.

"Haberlere yorumlara ve büyük tirajlara/ Asalak otlara kar��, türeyip giden/ Bir sun'i ilkahla üreyip giden/ Bir soya, bir sanr�ya kar��/ Ku�an�p kahramanca tek silah�n�, kan�n�/ Diri bir su gibi gidenleri hat�rlar�m/ Odalarda ve güzel bir dünyada/ Sararken bir ba��na eski güne�/ Y�ld�z�m�z uzak bir iklimde/ Bir tüfek olacakt�r. Bir tüfek/ Ölülerimiz toplanacakt�r." Turgut Uyar

Yas ve gömülme hakk� denilince akla Yunan mitolojisinde Sophokles'in en büyük trajedilerinden birinin kahraman� olan Antigone ve onun karde�inin cenazesini gömme mücadelesi gelir. Hikayeye göre, iki karde�i de ölünce, kral olan day�lar� Kreon, Thebai'ye ihanet etti�i gerekçesiyle Polyneikes'in cesedinin gömülmesine izin vermez. Antigone ise day�s�n�n yasa��na kar��n, karde�inin cesedini gizlice gömer ve bunun üzerine Kreon onu cezaland�rarak mezara kapat�r. Ama Antigone, diri diri kapat�ld�� o mezardan ç�karak, insan onuruna uygun ya�aman�n, ölmenin ve gömülmenin mücadelecisi bir simgeye dönü�ür.

Kreon'dan Süleyman Soylu'ya, siyasal iktidar�n ölülerle sava�� devam ediyor. Türkiye ve Kürdistan co�rafyas�nda, devlet taraf�ndan katledilenlerin cenazelerine dönük i�kence psikolojik sava� argüman� olarak kullan�lan klasikle�mi� bir devlet politikas�. �eyh Sait ve arkada�lar�n�n idam�ndan sonra cenazeleri ailelerine verilmemi�, mezar yerleri gizlenmi�tir. Seyid R�za'n�n da bir mezar yeri yoktur. Deniz Gezmi�, Yusuf Arslan ve Hüseyin �nan'�n vasiyetlerine ra�men yan yana gömülmelerine izin verilmemi�tir. Yak�n dönemin siyasi tarihi de cenazelere yap�lan çok çe�itli sald�r�lar�n örnekleriyle doludur.

Özyönetim direni�lerinde soka�a ç�kma yasaklar�n�n uyguland�� kentlere bakmak cenazeler üzerinden devlet politikas�n�n da en dolays�z halini görmek için yeterlidir. Taybet �nan'�n cenazesi 7 gün boyunca sokakta b�rak�lm��, cenazeyi almak isteyen yak�n� da öldürülmü�tür. Tüm topluma 7 gün boyunca katlan�lmas�, ölümden daha güç bu ac� ya�at�lmak istenmi�tir. Cizre'de katledilen 10 ya��ndaki Cemile Ça��rga'n�n ailesi, k�zlar�n�n cans�z bedenini soka�a ç�kma yasaklar� nedeniyle defnedememi�, 2 gün boyunca buzdolab�nda tutmak zorunda kalm��t�r. Hac� Lokman Birlik'in cenazesinin z�rhl� arac�n arkas�nda sürüklenmesi, Garibe Gezer'e cenaze arac� verilmemesi dü�manla ceza hukukun ölümden sonra da devam etti�inin en ç�plak örnekleridir. Benzer �ekilde Rojava'da I��D'e kar�� sava��rken ya�am�n� yitiren Aziz Güler'in cenazesi 59 gün boyunca s�n�rda bekletilmi�tir. Cinsel �iddetin ola�anla�t�r�lmas�n�n bir arac� olarak cans�z kad�n bedenleri daha özel hedef al�nm��t�r. Gerilla Ekin Wan'�n ç�plak bedeninin te�hir edilmesi, komünist sava�ç� �irin Öter'in vajinas� hedeflenerek kur�un s�k�lmas�; cinsel i�kencenin bir biçimi olarak kullan�lm��t�r. Ailelerine kargo ile gönderilen gerilla cenazeleri, bitmek tükenmek bilmeyen mezarl�klara yap�lan sald�r�lar, kald�r�ma gömülen kemikler, mezars�z b�rak�lan translar… Hepsi toplumsal mücadeleyi belleksizle�tirme, hayatta kalan ile ölenin ba��n� koparma çabas�n�n bir ürünüdür.

�çi�leri Bakanl��; 5 A�ustos tarihinde A�r�'da devlet güçleriyle girdi�i çat��mada ya�am�n� yitiren Ula� Alanku� ve Fikret Tekçe'nin isimlerini anmaks�z�n yapt�� aç�klamada onlar� "terörist" ilan etti ve emrindeki kollu�a cenazelere i�kence için her türlü hukuksuzlu�un ça�r�s�n� da yapm�� oldu. "Teslim olmayanlar�n sonu sar� torba", "Teröristlerin le� olmas�" -devrimcilerin idealleri u�runa kendi ya�amlar�ndan tereddütsüz vazgeçebildikleri, ayn� zamanda ekolojik bir dünya için sava�t�klar� ve kendilerini do�adaki di�er canl�lardan üstün görmedikleri unutulur- gibi tan�mlamalar, sosyal medyada payla��lan yara alm�� bedenlerin foto�raflar� da devlete kar�� isyan potansiyeli ta��yanlara dönük bir tehdittir ayn� zamanda. Ölenin, hayattayken onlarla ayn� hayat� ya�ayanlara bir gözda�� verilmek istenir. Hatun Tu�luk'un cenazesine yap�lan sald�r� silsilesinde; tutsak Aysel Tu�luk'un ve tüm toplumun hissedece�i eza sistematik olarak planlanm��t�r örne�in.

Ölenin ideallerine, ideolojisine, dü�lerine sald�r� cans�z bedeni üzerinden devam eder. Komünist sava�ç� Ula� Alanku�'un cenazesi de yolda�lar� ve ailesinin Gazi Mahallesi Cemevinde yapmak istedikleri törene izin verilmeksizin kaç�r�larak defnedilmek istendi. Cenazeye kat�lmak için orada olanlar ya gözalt�na al�nd� ya da tören bitene kadar polis ablukas�nda tutuldu. Kendisi gibi devlet güçleriyle girdi�i çat��mada ya�am�n� yitiren Ula� Bardakç�'n�n ad�n�, hat�ras�n�, ideallerini ya�atmas� için ald��, ismiyle müsemma ya�ayan Ula� Alanku�'un cenazesi ayn� ba� bu defa cenaze töreni arac�l��yla kurulmas�n diye kaç�r�ld�.

�syan edenin, devlete kar�� gelenin sadece ya�am�na son vermek, fiziki olarak yok etmek yetmez. Öldürülen ki�inin ya�am tercihleri, ölümü göze al�� biçimi ve ölümü de unutturulmak istenir. Ne için ya�ad�, ne u�runa sava�t�, neden öldürüldü? Bunlar�n hepsi unutulsun istenir. Çünkü ya�am kadar ölüm de politiktir ve cans�z bedenlerin siyasi ya�amlar� devam eder. Bundand�r devrimci sosyalistlerin ya�amlar�n� yitiren yolda�lar�n� ölümsüzle�enlerimiz diye anmalar�. Bundand�r kaybedilenin ard�ndan dü�lerini, ideallerini ya�atma sözü vermeleri. Ölümsüzle�enlerin bedenleri art�k aram�zda dola�amaz ama onlar�n ideolojileri, fikirleri, hayat deneyimleri, hatalar�, hat�ralar�, dü�leri özcesi siyasal ya�amlar� ve sava��mlar� ya�ayan ba�ka bedenlerle ba� kurar ve yeniden in�a edilir. O nedenle anmak, an�msamak, unutmamak, hat�rlatmak ve ba� kurmak �imdi çok daha anlaml�.

Devletin tüm bu sava� politikas�; gömülme hakk�, yas hakk�, ölüye sayg� hakk� ba�l�klar�yla ayn� zamanda adalet mücadelesinin bir parças�. 90'l� y�llarda devletin cenazelere yapt�� i�kenceler ve gözalt�nda kay�plar politikas�nda önemli bir toplumsal mücadele ile geri ad�m att�r�labildi ve bu kavramlar�n insan haklar� metinlerindeki yeri sa�lamla�t�r�labildi. Ancak içinden geçti�imiz siyasal ko�ullar; tüm bu uygulamalar�n daha �edit bir �ekilde uygulanaca��n�n emareleriyle yüklü. O nedenle Ula� Alanku�'un cenazesine yap�lan sald�r�y� devletle üst perdeden sava�an gerillaya has bir uygulama olarak görüp münferit de�erlendirmesi yapmak büyük bir yan�lg� olur. Cenazelere dönük bu uygulaman�n daha fazla yayg�nla�mas�n� önlemek için gerekli tepkiyi göstermek, toplumsal mücadelenin haf�zas�zla�t�r�lmas�na ve mekans�zla�t�r�lmas�na, ölülerimizin mezars�z b�rak�lmas�na izin vermemek hepimizin sorumlulu�unda.

*Ezilenlerin Hukuk Bürosu avukat�

Sezin Uçar yazd� | Ölü bedenlerin devam eden siyasal ya�amlar�

�lgili Haberler