Torontolu kiracılar toplu kira grevinde birleşiyor

Toronto hızla artan konut kiralarıyla boğuşurken, şehrin dört bir yanındaki kiracı sendikaları büyük bir kira grevinde büyük kurumsal emlak şirketlerine karşı birleşiyor. Grev, dünyanın en pahalı şehirlerinden birinde barınma adaleti için verilen mücadeleyi canlandırıyor.

Toronto'daki kiracılar şu anda, dünyanın en pahalı şehirlerinden birinde ülkenin en büyük kurumsal emlak şirketlerinin ve ev sahiplerinin bazılarına karşı bir kira grevine öncülük ediyor.

Uzun süredir gecikmiş olan kira grevi, Toronto genelinde 70 Thorncliffe Park, 33 King Street, 77 Spencer Avenue ve 109 Indian Road gibi birçok binadaki kiracıları kapsıyor. Kiracılar hep birlikte, kurumsal ev sahiplerinin "normalin üzerindeki kira artışlarına" (İngilizce kısaltma AGI) karşı mücadele ediyor.

Ontario'nun kira kontrolü, kira artışlarını genellikle yılda yüzde 2 ila 3 ile sınırlasa da, AGI'ler, ev sahiplerinin, görünüşte onarım ve iyileştirmelerle ilgili masrafları hesaba katmak için kiraları bu normal sınırların önemli ölçüde ötesine yükseltmesine olanak tanıyor. Ancak gerçekte, kira kontrollerinden kaçmanın ve ev sahibinin karını artırmanın kolay bir yolunu sunuyorlar.

AGI'lerle birlikte son artış, birçok kiracı için bardağı taşıran son damla oldu. CBC News'in belirttiği gibi: "Kanada'da kira grevleri artıyor" - özellikle Toronto'da - ve en az 5 yıldır artıyor.

York South-Weston Kiracı Sendikası Eş Başkanı Chiara Padovani, Jacobin'e yaptığı yorumda "Kiracılar daha azı için daha fazla ödemekten ve kiralarının kira kontrolünün üç katı üzerinde arttığını görmekten bıktı" dedi.

77 Spencer caddesinde ve 109 Indian yolunda protestolar
Toronto'nun Parkdale mahallesinde Akelius yatırım şirketi, kiracılarına yüzde 5,5 oranında kira artışı dayatmaya çalıştı. Bu artış, normal kira artışı olan yüzde 2,5'in iki katından fazla. Artış, "balkon onarımları" için gerekli olduğu şeklinde gerekçelendirildi.

Kiracılar, şirketin ofisine giderek kira artışlarına son verilmesini talep ederek karşılık verdi.

Apartman sakini Annie Gibson CBC News'e şunları söyledi: "Balkon onarımı için [Ev Sahibi ve Kiracı Kurulu’na (LTB)] başvuruyorlar. Binada yaşayan pek çok kişinin balkonu yok ve bu bir yatırım masrafı olarak görüldüğü için her şekilde ödememiz bekleniyor."

Daha da kötüsü, Parkdale Toplum Hukuk Kliniği hukuk çalışanı Candace Nguyen'in belirttiği gibi, "Dairelerin bakımını yapmıyorlar ve yatırım masraflarını lobiler gibi kiracılara yardımcı olmayan gereksiz şeyler için kullanıyorlar, oysa fare ve hamam böceği gibi gerçek sorunları ve defalarca göz ardı edilen gerçek bakım talepleri var."

Şirketin birimdeki balkon onarımları için gösterecek çok az şeyi olsa da, kar marjı çok büyük. 2022 yıllık raporuna göre, Kanada genelinde 8 bin 834 birime sahip olan Akelius, yüzde 4,13'lük bir kapitalizasyon oranına ve yüzde 48'in üzerinde net işletme gelirine sahip.

Toronto'daki tüm binalar arasında Dream Unlimited'ın sahibi olduğu 33 King, 2012-22 yılları arasında AGI için altı başvuru aldı. CBC News'e konuşan bir kiracı "Evsiz kalmaktan korkuyorum" dedi.

AGI başvuruları, ev sahibinin kirayı yasal sınırın ötesinde artırma planı hakkında kiracıları bilgilendirmesini ve eyalet çapındaki Ev Sahibi ve Kiracı Kurulu'nun onayını beklemesini gerektiriyor. 2018'de kiracılar yüzde 6'lık bir artışa karşı mücadele etmiş ve yüzde 6'yı ödemiş olanlara geri ödeme sözü verilerek AGİ'nin kaldırılmasıyla sonuçlanan bir anlaşmayı kazanmışlardı. Ancak gerçekte durum bu kadar basit değildi.
Padovani, "Ev sahibi onlara hiçbir zaman geri ödeme yapmadı" diyor. "Ev sahibi, kimseye geri ödeme yapmamalarının nedeninin, onaylanmasını bekledikleri başka başvuruları olması ve bu nedenle kimseye borçlu olmamaları olduğunu söyledi."

Son AGI sürecinde, kiracıların yasal olarak mevcut oranı ödemeye devam etmelerine izin verilmesine rağmen, sendika Dream Unlimited'ın bu hakkı kullananlara bir tür gözdağı olarak tahliye mektupları gönderdiğini iddia ediyor. Sendikanın baskısı üzerine şirket özür diledi, ancak kiraları artırma çabası devam ediyor.

"Bina yeni bir bina değil, ev sahibi kira kontrolünden kaçmak için AGI'yi kullanıyor. Mal sahibinin bunu yapma geçmişi var, son on yılda arka arkaya her fırsatta başvurdular" diyor Padovani: "Şimdiki ev sahibi geçmişteki tüm başvuruları devraldı ve Dream'in kendi mali tablolarına göre bile gelirinin yüzde 50'si kâr."

Kiracılar, bu kira artışlarının binanın koşullarını iyileştirmeye gitmediğini söylüyor.

Uzun yıllardır kiracı olan Shelley, Jacobin'e şunları söyledi: "Tahtakurusu salgını olan katlardan hamam böceklerine ve karıncalara kadar pek çok şey yaşadık. Sinir bozucu olan şey, bunlarla ilgileneceklerini söyleyip sonra da ilgilenmemeleri."

Padovani, ev sahibinin ihmali karşısında, haftalarca süren telefon görüşmeleri ve kapı çalmalarının ardından, sendikanın binadaki kiracıların yarısından fazlasının desteğini almayı başardığını ve bunun da mevcut kira grevine yol açtığını belirtiyor."Kararlı olmak zorundayız. Burası ailelerimizi büyüttüğümüz yer. Burası bizim evimiz," diyor Shelley.

Thorncliffe Park’ta Kira Grevi
PSP Yatırım ve Starlight Yatırım şirketleri, 1 Mayıs'tan bu yana 71, 75 ve 79 Thorncliffe Park Drive'da kiralarını yaklaşık yüzde 5 oranında artırmayı amaçlayan bir uygulamaya karşı kira ödemeyi reddeden yüzlerce kiracının kira greviyle karşı karşıya kaldı. Daha önce bina sahibi, 2022 yılında yüzde 4.2 oranında kira artışı talep etmişti. Bu artışlar Ev Sahibi ve Kiracılar Kurulu tarafından onaylanırsa, iki yıl içinde aylık neredeyse yüzde 10'luk bir artış anlamına gelecek. Daha da kötüsü, kiracıların çoğu artışlar nedeniyle "geri kira" borcu da ödeyecek.

PSP'nin yerinden ettiği kiracılara adanmış bir web sitesinde, "Kiracılar, büyük kira artışlarıyla mücadele etmek ve evlerini, evden çıkarmalarla kar elde eden ev sahiplerine karşı savunmak için birlikte çalışıyorlar" denildi.

Listedeki diğer ev sahipleri gibi Starlight da kira artışları ve konut stokundaki genel bozulmanın yanı sıra büyük karlar elde etti. Hatta 2012 yılında Starlight, binalarındaki korkunç yaşam koşullarını kınayan bir dizi olumsuz medya raporunun ardından adını değiştirdi.

Mart 2022'de Thorncliffe Park sakinleri, yıllarca göz ardı edildiğini söyledikleri elliden fazla onarım talebini bir yığın halinde teslim ettiler. National Observer'a göre bunlar arasında akan banyo tavanları, küf, arızalı sobalar ve atıklarla dolup taşan çöp kanalları vardı.

Bir kiracı, "Her şey sızdırıyor ve çok kötü kokuyor," diye yazdı: "Sürekli bakım talebi göndermekten ama yanıt olarak hiçbir şey alamamaktan çok yorulduk."

Starlight'ın CEO'su 2019 yılında şunları söylemişti: "Kanada'da neredeyse kriz seviyesinde olan, kesin bir konut sıkıntısı olduğunu düşünüyoruz  ve yatırımcılar için iyi haber şu ki, görünürde kolay bir çözüm yok." 2021 yılında yapılan bir sunumda Starlight, yatırımcılarına şirket değerlerinin, kiralardaki "yüksek büyümeye" ve "ev sahibi olmanın satın alınabilirliğinin kötüleşmesine" dayandığını söyledi.

National Observer'a konuşan bir kiracı, "Paralarını bizim zayıflığımızdan kazanmaya çalışıyorlar," dedi: "Bu topluluk ise ay sonuna kadar nasıl karnını doyuracağını düşünüyor.”

Daha Azı İçin Daha Fazla Ödemek
Kanada'daki ev sahipleri, tüm ev sahipleri gibi, gelirlerini artırarak ve maliyetlerini düşürerek kâr elde etmekte. Basit bir dille bu, hizmet ve onarım fonlarını kesmek ve kiracıları son kuruşlarına kadar dolandırmak anlamına geliyor. Haşere, küf ve benzeri korkunç yaşam koşullarının yanı sıra bu, düzenli olarak taşınma ve evden çıkma anlamına geliyor. Sonuçlar ulusal düzeyde görülüyor.

Bu nedenle Toronto, Kanada'nın neredeyse diğer tüm büyük şehirleri gibi, evsizliğin kriz seviyelerine yükseldiğini gördü -neredeyse her parkta çadır kentler var. Ve işte bu yüzden sıradan işçiler artık yoksul, aç, evsiz ve sefil koşullarda yaşıyor. Bu, ev sahibi karları yüzünden gelişen bir durum değil; bu durum, ev sahibi karlarının da kaynağıdır.

Kanada Mortgage ve Konut Kurumu tarafından yakın zamanda yapılan “Kanada'da Tahliyelerin Yaşanan Deneyimi” başlıklı bir anket, ankete katılanların çoğunun ev sahipleri tarafından mülkün elden çıkarılması, satılması veya yenilenerek daha yüksek bir maliyetle kiralanması amacıyla evden çıkarıldığını ortaya koymuştur.

Rapora göre bu süreçte "Katılımcıların çoğu, tepkisizlik ve taciz de dahil olmak üzere ev sahiplerinin uyguladığı bir dizi farklı davranıştan bahsetti ve katılımcıların üçte biri tahliye sürecinde, ev sahibinin uyguladığı olumsuz veya potansiyel olarak yasadışı eylemi bildirdi."

Yapılan bu çalışma, tahliye sonrasında, kiracıların çoğunun, şaşırtıcı olmayan bir şekilde, çok daha kötü durumda olduğunu ortaya koymuştur. Genel olarak, katılımcılar tahliye edildikten sonra daha küçük, daha düşük kaliteli evler için daha yüksek fiyatlar ödemişlerdir.

Çalışma şu sonuca varıyor: "Bir kez tahliye edilmek sizi istikrarsız bir konuma sokuyor ve bundan sonra daha fazla konut istikrarsızlığı yaşama şansınızı artırıyor."

Mücadeleyi Büyütün!
Bu grevler, güçlü ev sahiplerini dize getirebildiği ölçüde çok büyük bir önem taşıyor. Sıradan insanların mücadele etme gücünü gözler önüne seriyor.

Bu kira grevlerini desteklemek ve yaygınlaştırmak, emlakçıların ve ev sahiplerinin şehirdeki hakimiyetine meydan okumak için çok önemli. Konutları, insanlardan ziyade karlarına öncelik verenlerden geri almak, sıradan bireylerin refahları için ihtiyaç duydukları evleri güvence altına almak gerekiyor. Bu yaklaşım, sayısız kiracının yaşadığı stres, korku ve istikrarsızlığı kalıcı istikrara dönüştürmenin anahtarıdır.

*Jacobin sitesinde yer alan yazı ETHA çeviri grubu tarafından çevirilmiştir. Yazının orjinaline buradan ulaşabilirsiniz.