DÜNYA

ÇEV�R� | Hintli çiftçilerin protestosu ve iklim de�i�ikli�i

ZAFAR IMRAN*
22 �ubat 2021 Pazartesi

Tar�m sektörünün özelle�tirilmesi, sadece tar�m�n ülkenin emekçi nüfuzunun yüzde 50'sinden fazlas�n�n geçim kayna�� olan Hindistan için de�il, dünyadaki geli�mi� ülkeler için bile riskli bir geli�me. Öyleyse as�l soru, çiftçilerin neden protesto etti�i de�il, Modi hükümetinin neden siyasi sermayesini riskli bir politik reforma harcamay� seçti�i.

Hindistan'da devam eden çiftçi hareketi, ülkenin dört bir yan�ndan yüz binlerce ki�i iki ay� a�k�n bir süredir Yeni Delhi'yi ku�att�. Hem eylemciler hem de hükümet ayak diretiyor, safla�ma ve �iddet ihtimali gün geçtikçe art�yor.

Yerel ve uluslararas� raporlar, çiftçi hareketinin kökenini Eylül 2020'de Narendra Modi hükümeti taraf�ndan yürürlü�e sokulan üç yasaya dayand�r�yor. Bu yasalar, ülkenin tar�m sistemini -tedarikçi bir üretim sisteminden talebe dayal� bir sisteme- kökten de�i�tirmeyi hedefliyor. Temelde, bu üç yasa tar�m sektöründeki düzenlemeleri gev�etmeyi ve sözle�meli çiftçili�in kap�s�n� k�rarak açmay� hedefliyor. Çiftçiler, bu yasalar�n kendilerini büyük �irketlerin insaf�na b�rakaca��ndan ve devletin tarihsel olarak tar�msal üretimi sübvanse etti�i, çiftçileri ve halk� serbest piyasan�n de�i�imlerinden korudu�u çe�itli yerel ve küresel destek programlar�n� yok edece�inden korkuyorlar.

Cevap basit: Tar�m rekabetsiz hale geldi ve bu nedenle hükümetin sübvansiyona devam etmesi sürdürülemez hale geldi. Bu rekabetsizli�in arkas�nda tek bir sebep yok. Bununla birlikte, do�al kaynaklar�n yanl�� yönetimi, verimsiz ve modas� geçmi� mahsul yöntemleri ve savurgan tar�m uygulamalar� gibi bir dizi zorlu�un ortas�nda, Hindistan'�n tar�m sektörünü son y�llarda kaosa sürükleyen aç�k bir faktör, ülke genelinde ya�� ve s�cakl�klarda meydana gelen de�i�imdir.

Hindistan'da a��r� iklim olaylar�n�n, özellikle a��r� ya�� olaylar�n�n say�s� 1950 ile 2015 aras�nda üç kat artt�. Uluslararas� Afetler Veritaban�na (EM-DAT) göre, ülkede ortaya ç�kan ekonomik kay�p 1988-1997 döneminde 20 milyar dolardan 2008-2017 döneminde 45 milyar dolara yükseldi. Sadece 2020 y�l�nda bu rakam 10 milyar dolara yükseldi.

Paradoksal olarak, a��r� ya��lar�n art��na ra�men, toplam ya�� miktar� sürekli olarak dü�üyor. 2017-2018 aras�nda haz�rlanan Hindistan Ekonomi Anketi'ne göre, ülkedeki y�ll�k ortalama ya�� 1970 ile 2015 aras�nda 86 milimetre azald�. Bu uzun vadeli ortalama olan 1056,83 milimetreden yakla��k yüzde 8'lik bir dü�ü�e tekabül ediyor. Hindistan'�n tar�m arazilerinin yüzde 52'sinden fazlas� sulanmam�� oldu�undan, öngörülebilir ve zaman�nda ya�mura dayand��ndan dolay�, bu endi�e verici bir geli�medir. Ayr�ca, Kharif (muson) ve Rabi (k��) ekim mevsimleri için ortalama s�cakl�klar ayn� dönemde 0,45 °C ve 0,63 °C artm��t�r. Ya�� ve s�cakl�k e�ilimlerindeki bu h�zl� de�i�iklikler, zamansal veya mekansal olarak tek tip de�ildir ve ülke genelinde meteorolojik takvimlerin de�i�mesine yol açm��t�r. Geçen y�l, Hindistan Meteoroloji Dairesi (IMD), 80 y�l�n ard�ndan ilk defa muson mevsiminin ba�lang�ç ve biti� tarihlerini revize etti.

Bu "iklim de�i�ikli�i bask�s� ve itkisi" öngörülemeyen a��r� hava olaylar�yla serpi�tirilmi� s�cakl�k ve ya�� modellerinde uzun vadeli de�i�iklik, hem çiftçileri hem de devleti �a��rtt�. Çiftçiler, dü�en verimi telafi etmek için tar�msal etkenlerin (sulama suyu, gübre, böcek ilaçlar�, herbisitler vb.) kullan�m�n� yo�unla�t�rd�. Bununla birlikte, üretim maliyeti artt�kça, son y�llarda kar marjlar� da ortadan kalkt�. Birbirini izleyen hükümetler, çiftçiler aras�nda büyüyen huzursuzlu�u, tüp kuyulardan su pompalamak için bedava elektrik, gübre sübvansiyonu ve büyük miktarlarda çiftlik kredi gelirlerinden feragat etme gibi çe�itli programlar yoluyla yat��t�rmaya çal��t�. Ancak kay�plar� kar��lamak için hiçbir destek yeterli olmad�.

�klim de�i�ikli�indeki e�ilimlerin tahribat�, do�rudan yaratt�� sonuçlar�n ötesinde bir etki yarat�yor. Hindistan'da tar�m�n sürdürülebilirli�ine yönelik en büyük tehdit, ülkenin ekonomi politi�inin etraf�nda in�a edildi�i mahsul modellerinin bozulmas�d�r. �klim de�i�ikli�inin yaratt�� a��r� belirsizlik kar��s�nda, çiftçiler daha karl� olan mahsulleri yeti�tirmekten daha az karl� olan fakat daha az risk ta��yan mahsullere geçmektedir. Ancak, seçenek yoksunlu�undan dolay�, toplu halde ayn� mahsule geçmek a��r� üretime ve nihayetinde fiyat dü�ü�üne neden oluyor. Birkaç y�l içinde, bir noktada, Hindistan'daki hemen hemen her büyük ve küçük mahsulün fiyat� çöktü. Borçlar alt�nda ezilen çiftçilerin intihar etme e�ilimi ortaya ç�kt�.

Bu olgunun di�er yan�, bir iklim olay�, herhangi bir ülkede mahsul üretimini azaltt��nda, küresel pazarda mahsul fiyat�n� neredeyse bir gecede art�rmas�d�r. Çiftçiler, yeni mahsuller ekerek h�zl� bir �ekilde fiyat art��ndan yararlanmaya çal��rlar, böylece dünya çap�ndaki ekim modellerini bozarlar. A��r� üretim ve mahsul k�tl�� aras�nda kalan Hindistan’�n tar�msal büyümesi son y�llarda oldukça istikrars�z hale geldi.

�klim de�i�ikli�iyle izlenebilen tar�msal bozulma olgusu Hindistan'a özgü de�il. Kom�u Pakistan'da, s�cakl�k ve ya�� modellerinde y�ll�k de�i�ikli�in yan� s�ra �ndus nehrinin ak��lar�ndaki dalgalanma tar�msal üretimi krize soktu. Yukar� �ndus Havzas�'ndaki iklim de�i�ikli�i ile birlikte izlenebilen �ndus sular�n�n daralmas�, her türlü da��t�m anla�mazl��n� tetiklemi�tir; sulama ile elektrik üretimi, yukar� havza nüfusu ile a�a�� havza nüfusu, k�rsal ve kentsel vb.

Hindistan'da oldu�u gibi, savunmas�z olan Pakistanl� çiftçilerin iklim de�i�ikli�inden kaynaklanan acil riski en aza indirmek için ba�vurdu�u plans�z ba�a ç�kma hareketleri, sistemde büyük etkilere yol aç�yor. Emtia pazarlar�n� istikrars�zla�t�r�yor ve çiftçileri iflas ettiriyor. Huzursuzluk, Pakistan çiftçilerini tabandan örgütlenmeye yöneltti. Yaln�zca geçti�imiz be� y�l içinde, ülkenin a��rl�kl� olarak tar�msal iki eyaleti olan Pencap ve Sind'deki çiftçiler ülke çap�nda 700'den fazla protesto, oturma eylemi, miting ve yürüyü� düzenledi.

�klim de�i�ikli�i, ola�anüstü derecede ciddi adaptasyon sorunlar� getirmektedir. Nüfusun savunmas�zl�� ve ba�a ç�kma yeteneklerinin k�s�tl�l��, hükümetlerin tepkileri ve iklim felaketi sald�r�lar� birbiriyle etkile�im halinde oldu�undan iklim de�i�ikli�inin toplumdaki yans�malar�n� aç�klamak için yayg�n olarak kullan�lan toplu büyük veri kümelerinde görünmeyen karma��k bas�nçlar ortaya ç�kar.

�klim de�i�ikli�inin insan toplumlar�na yönelik sald�r�lar�na kar�� koymak için yerel ayr�nt�lar�n toplam�nda anla��lmas� gerekiyor.

*Zafar Imran’�n 1 �ubat 2021 tarihinde Le Monde Diplomatique de yay�nlanan yaz�s� Ivana Benario taraf�ndan ETHA için çevrilmi�tir.

ÇEV�R� | Hintli çiftçilerin protestosu ve iklim de�i�ikli�i

�lgili Haberler