EMEK

ÇEV�R� | ��çi haysiyeti ve direni�: �spanya'da madenciler ve kapitalizm

GREGOR�O ALONSO*
29 Nisan 2022 Cuma

�spanyol madencilerin ocaklar�n kapat�lmas�na kar�� 2012'de düzenledi�i iki ayl�k grevin ��nda Gregorio Alonso, ülke madencilerinin sektördeki direni�lerinin ve politik mücadelelerinin tarihsel ve güncel önemine dair de�erlendirmelerde bulunuyor. �spanya'n�n devlet yap�s�n� olu�turan otonom bölgelerden Asturya'da 2012'de 8 bin i�çinin kat�l�m�yla gerçekle�en bu grev bölgenin direni� gelene�inin yeni bir halkas�yd�.

�spanya �ç Sava�� öncesinde 1934'de bir önceki y�l gerçekle�en genel seçimlerde muhafazakarlar�n iktidara gelmesine, 1962-63'te Franco fa�izmine, 1984'de ve 90'larda özelle�tirme ve esnek çal��ma ko�ullar�na kar�� her biri iz b�rakan büyük grevler örgütleyen Asturya maden i�çilerinin s�n�f bilinci tüm neoliberal ku�atmaya ra�men canl� kalmay� sürdürüyor.

Madencilerinin direni�leri gibi onlar etraf�nda geli�en enternasyonal dayan��ma da büyüktü. Farkl� ülkelerdeki grev dalgalar�n�n birbirine ses vermesi, pratik eylem ve dayan��ma örgütlemesi bugün Amazon gibi ülkeleri a�an tekellerin farkl� ülkelerdeki i�çilerinin e� zamanl� eylemlerinde oldu�u gibi sermaye için çok daha sars�c� olabiliyor. Yeni sars�nt�lar yaratmak için 1 May�s'a giderken i�çi s�n�f�n�n tarihi direni�leri, kazan�mlar� ve kay�plar� bugünün militan öncü i�çileri için devrimci seçene�e ��k tutmay� sürdürüyor.

19. yüzy�l oligar�ik liberalizminden 1975 sonras� demokrasisine Leon, Asturya, Aragón, Murcia ve Endülüs maden bölgeleri boyunca bir i�çi s�n�f� direni� kültürü büyüye ve yay�lageldi. Farkl� siyasi ve sosyal rejimler alt�nda endüstri ve maden i�çileri aras�nda özgün bir kayna�ma hali kök sald�. Akademisyenler ve yorumcular, bunun ekonomik, sosyal ve politik haklar için kolektif savunma stratejilerini besledi�i iddias�nda hemfikirler. Politik mitler ve toplumsal in�a aras�nda bir yerde i�çilerin ate�li geçmi�i ve bugünü, a��r� sömürgen yerli ve uluslararas� patronlara ve ayaklanan i�çilere yönelik bask�c� devlet politikalar�na e�it derecede meydan okuyor. Bunlar hala, �spanya'da i�çilerin haysiyetinin son dayanak noktalar� olarak alg�lan�yorlar ve grev faaliyetlerinin geçici olarak ask�ya al�nmas�, �imdilik taktiksel �l�ml�l�k ak�ll�ca görünse de, bu gerçe�in üzerini örtmeye yetmeyecektir.

10 Temmuz 2012'de grevdeki yakla��k 400 madenciden olu�an grup, birkaç hafta önce kuzeydeki Asturya ve Aragon'dan ba�latt�klar� uzun yürüyü�ün ard�ndan Madrid'e giri� yapt�. Tüm yolculuk boyunca ve özellikle de �spanya'n�n ba�kentinde yolda�lar� ve greve sempati duyanlarca ho� kar��land�lar, a��rland�lar ve desteklendiler. Hükümetin Asturya ve Aragon'daki ço�u maden oca��n�n kapat�lmas� karar�na kar�� iki aydan uzun süredir grevdelerdi. Önerilen kapatmalar�n sözde gerekçesi uluslararas� rekabet kar��s�nda ocaklar�n karl�l�k eksikli�i ve dü�en üretkenlik düzeyleriydi. (...) �ngiltere deneyiminin gösterdi�i üzere kömür ocaklar�n� kapatarak hükümet gayet maden bölgelerinin kaderini belirliyor ve onlar� uzun y�llar sürecek ekonomik yoksunluk, sosyal olarak yerinden olma ve a��r s�k�nt�lar çekme sürecine itiyor olabilir.

Ancak bu tür bir neticelenme elbette, istikrarl� ve devaml�l�� olan bir direni� kampanyas�yla yüzle�ecektir. Son iki ayda �spanya medyas�, madencilerin giri�imlerine dair derinlemesine ve dengeli bir incelemeyle kamuoyuna görü� sa�lamak için hiçbir �ey yapmad�. Bu kendi ba��na yeni bir haber de�il; medya ayn� zamanda Occupy hareketinin �spanya bölümü 15-M hareketinin faaliyetleri ve önerilerini yay�nlamada da ba�ar�s�z oldu. �zleyiciler TV'de Ulusal Polis ve Sivil Güvenlik ile madenciler aras�nda sokak ve aç�k alandaki çat��man�n görüntülerini izledi. Ancak, onlar�n halka aç�k meclisleri, tart��malar� ve i�lerini nas�l koruyacaklar� ve çektikleri ac�lar�n nas�l ele al�naca��na dair önerileri gösterilmedi. �lgili ya da daha merakl� olanlar, internette anaak�m siteler d��nda alternatif analizlere, bloglara, forumlara eri�ebilirler. Bunlardan baz�lar� ‘La dignidad de los mineros y la cobardía de los cobardes‘ filmi ve Diagonal Web üzerine makaleler. �ngilizce olarak ise Spanish Miners Solidarity Committee blogunda ve Alliance for Workers' Liberty sitesinde bilgilere eri�ilebilir.

Asturya ve daha genel olarak Kuzey �spanya madencileri, sosyo-politik haklar�n� aktif bir �ekilde savunmak için olan iradeleriyle yo�un bir mücadele sayesinde kazan�lm�� uzun ve hak edilmi� bir �öhrete nail oldular. Bu politik mücadele tarihi Adrian Shubert, David, Ruiz ve Ruben Vega taraf�ndan ustal�kla çal��ld�. 19. yüzy�lda kesinlikle kayda de�er deneyimler olsa da madencilerle ve devlet otoritesinin �iddetli çarp��ma tarihinin en ünlü bölümü hiç ku�kusuz Ekim 1934'teki¹ Asturya Devrimi denilen kesittir.

Anar�ist, komünist ve sosyalist eylemcilerin üç haftal�k koordineli çabalar� ve muhafazakar hükümete kar�� aç�ktan isyan, ulusal ve uluslararas� orta s�n�flara korku verici bir örnek olu�turdu. Sendikal� ya da de�il, greve ç�kan madenciler, sanayi i�çileri ve k�rsaldaki i�çiler, 1931-33 aras�nda �spanya Sosyalist Partisi (PSOE) Cumhuriyetçiler kabinesi taraf�ndan sa�lan�lan ilerici sosyal reformlar�n ço�unu geriye saran sa�c� Radikal Cumhuriyetçi-�spanya Otonom Haklar Konfederasyonu (CEDA) hükümetini durdurmak için da�lar�n yolunu tuttu. Mücadele bir süre sonra bir tür devrim halini ald�. Harekete geçen i�çiler mülkleri ve �irketleri kolektivize ettiler, yerel patronlara sald�rd�lar, ruhban s�n�f�na kar�� iddet eylemlerine giri�tiler ve Sivil Güvenlik ve orduyla kar�� kar��ya geli�lerinde �iddet kulland�lar. General Francisco Franco, �spanya �ç Sava��'nda da olaca�� üzere Fas cephesinden do�rudan aktar�lan Magrip lejyonun insan gücünü olu�turdu�u �ok taburlar�n�n deste�iyle isyan� bast�rmay� ba�ard�. Bunu, i�çi ve eylemcilere "cüretkarl�klar�n�n" bedelini idam ve kitlesel hapis cezalar�yla oldukça a��r bir �ekilde ödettikleri sert bir bask� dönemi takip etti. Bu bask�n�n neden oldu�u ac� ve o Ekim s�ras�nda yap�lan hatalar�n haf�zas�, devam�ndaki 1936-39 Devrimi ve �ç Sava� s�ras�nda bile daha �l�ml� ve tavizkar taktikler izleyecek olan i�çilere a��r dersler ö�retmi�ti. Di�er yandan, Asturya Devrimi bir süre sonra, grevdeki i�çileri onurland�rmak için Fas'�n Argel kentinde ertesi y�l kolektif kurgu bir uyarlama yay�mlayan Albert Camus gibi s�ra d�� entelektüellerin dikkatini çekecekti.

Franco diktatörlü�ü alt�nda madenciler, ilk büyük çarp��ma kaybedilse bile sava��n bitmedi�ini gösterecekti. Daha dikkatli ve bar��ç�l ama e�it derecede meydan okuyucu bir planla Asturyal� madenciler, i� ve ya�am ko�ullar�n� iyile�tirmek için 1957-58'de ve daha sonra 1962'de grevler örgütlediler. Rejimin otoriter do�as� gere�i i�çi haklar� çoktan süresiz bir �ekilde ask�ya al�nm��t� ve her grev ya da endüstrideki her çat��ma otomatik olarak politik hale geliyordu. Madenciler bir kez kendilerine dü�en pay� art�rmak için ayn� dayan��may� ve kararl�l�� gösterdiler ve ne polis ne de Sivil Güvenlik, herhangi bir provokasyona yer verilmedi�i için onlara kar�� güç kullanamad�. ��çiler, aileleri ve kom�ular� bir araya getiren bu süre�enle�en dayan��man�n herhangi bir zay�f karn�n�n olmamas� devlet kurumlar�n� �a��rtt� ve madencilerin direngenli�i ve kararl�l��n� teyit etmi� oldu. Bu hareketlilik dalgas�n�n ba�ar�lar� s�n�rl�yd�; ancak yine de madencilerin adanm��l��, i�çilerin bask� alt�na al�nd�� ve ulusal izolasyonun oldu�u 20 y�ll�k dönemin ard�ndan tazelenmi� politik bir adalet duygusu geli�tiren di�er militan i�çilere, mahalle derneklerine ve ö�rencilere bir örnek olu�turdu. Bununla birlikte 1970 ve 1980'ler rekor say�da greve ve sivil itaatsizlik eylemlerine tan�k olacakt�. Önce Franco rejiminin sonunda demokrasi lehine ve 10 y�l kadar sonra Demokratik Merkez Birli�i (UCD) ve PSOE hükümetlerince uygulanan ve �ngiltere'de Thatcher'�nkine yak�n benzerlik ta��yan sanayisizle�me uygulamalar�na kar�� eylemlerde madenciler gerekti�i gibi ön cephede yer ald�.

(...) Farkl� zanaatlardan ve uluslardan i�çiler aras�ndaki ba�lar halihaz�rda yay�l�yor. Yorkshire, Merseyside, Galler ve Lancashire'da kurulan �spanyol Madencilerle Dayan��ma Komitesi bunun iyi bir kan�t�. Bölgeyi sarsan 1984-85 grevlerinde bu bölgelere bu kez �spanya'dan destek ve dayan��ma gönderildi. Gelecek, i�çi s�n�f� onuru ve dayan��mas�n�n, çöken neoliberal kapitalizm taraf�ndan giderek daha fazlas� d��lanan yeni nesillere halen ö�retece�i iyi dersleri olup olmad��n� gösterecek. Bu s�rada ise en az�ndan temel sosyal, ekonomik ve yurtta�l�k haklar�n� savunmak için harekete geçen militan yurtta�lar�n morali, madencilerin cesareti ve dayan�kl�l��yla yükselecek.

Dr. Gregorio Alonso Leeds Üniversitesi Modern Diller ve Kültürler Okulu'nda ö�retim üyesi. Ara�t�rma konular� aras�nda Modern Avrupa'da siyasi ve dini çat��malar ve 19. yüzy�lda liberal ve Katolik gelene�in olu�turulmas� yer al�yor.

1 Ekim 1934 Devrimi sürecini anlatan Wikipedia maddesindeki Asturya ba�l��nda �u bilgiler yer al�yor: Asturya'daki ayaklanma Oviedo'daki karargah sayesinde iyi haz�rlanm��t�. Asturya'n�n bir dizi maden kasabas�nda yerel sendikalar küçük silahlar ku�and�lar ve grevin gerçekle�ti�ini görmekte kararl�yd�lar. Sava�, madencilerin yerel Sivil Sald�r� Güçleri'ne ait karakollara sald�rarak çok say�da kasabay� ele geçirmesiyle 4 Ekim ak�am� ba�lad�. 5 Ekim �afa��nda isyanc�lar Turon'daki rahipler okuluna sald�rd�. Katolik kilisesine ba�l� Passionist rahipler ve ö�renciler yakaland� ve Devrimci Komite'nin karar� için beklenirken "Halk Hapishanesi"ne konuldu. A��r�l�kç�lar�n bask�s� alt�nda Komite onlar� ölüme mahkum etti. 34 rahip, 18-21 ya� aras�ndaki 6 genç vaiz, çok say�da patron ve sivil güvenlik gücü, Mieres ve Sama'da devrimciler taraf�ndan idam edildi. Kilise, manast�r ve Oviedo'daki üniversitenin bir k�sm� dahil 58 dini bina yak�ld�. Ayn� gün madenci gruplar�, eyalet ba�kenti Oviedo'ya giden yolda ilerledi. 1500 hükümet askerinin sava�maya devam etti�i iki karakol hariç 6 Ekim'de kent al�nm��t�. Madenciler, büyük sanayi merkezi La Felguera dahil bir dizi di�er kenti ku�atmaya devam etti ve kontrol ettikleri kentlerde "devrimci komiteler" ad�yla kent meclisleri olu�turdu. 3 gün için Asturya merkezi isyanc�lar�n eline geçmi�ti. Madencilerin kurdu�u devrimci sovyetler, bölgelerinde düzeni sa�lamaya giri�tiler. Ramón González Peña ve Belarmino Tomás'�n daha �l�ml� sosyalist liderli�i �iddeti s�n�rland�rmak için önlemler ald�. Oviedo'nun ele geçirilmesiyle kentteki cephanedeki 24 bin tüfek ve di�er askeri malzemeler de isyanc�lar�n oldu. Örgütlenme komiteleri 18-40 ya� aras�ndaki her sektörden i�çilerin "K�z�l Ordu" saflar�na kat�lmas�n� talep etti. 10 gün içinde 30 bin i�çi çarp��malar için harekete geçirildi. �syanc�lar kontrol ettikleri bölgelerde proleter devrimini ilan ettiler ve düzenli para kullan�m�n� kald�rd�lar.

*Gregorio Alonso'nun 18 A�ustos 2012 tarihinde kaleme ald�� spanyol madencilerinin direni�ine ili�kin History Workshop'ta yay�nlanan yaz�s� Ivana Benario taraf�ndan ETHA için k�salt�larak Türkçeye çevrilmi�tir. Yaz�n�n giri�inde italik yap�lan bölüm çevirmen taraf�ndan kaleme al�nm��t�r. Yaz�n�n asl�na buradan ula�abilirsiniz.

ÇEV�R� | ��çi haysiyeti ve direni�: �spanya'da madenciler ve kapitalizm

�lgili Haberler