DÜNYA

Ekolojistlerin gözünden Fransa'daki çiftçi eylemleri

POLEN EKOLOJ�
16 �ubat 2024 Cuma

Bugün çiftçilerin ço�unlu�unun ülkeyi bloke etmesine ancak sevinebiliriz. Hükümetle müzakerelerde FNSEA ve tar�m ticareti patronlar� taraf�ndan temsil edilmeleri, ço�unluk sendikas�n�n yöneticilerinin baz� blokajlarda yüksek sesle homurdand�� ve sendikan�n art�k taban�n� geri tutamad�� bir zamanda berbat bir durum. Blokajlardaki insanlar�n ço�u sendikal� de�il ve FNSEA taraf�ndan temsil edildiklerini hissetmiyorlar.

Bir haftad�r, çiftçi camias� öfkesini aç�kça ve fiilen ifade ediyor: pratik olarak çal��lmas� neredeyse imkans�z hale gelen; bo�ucu ekonomik, normatif, idari ve teknolojik k�s�tlamalar alt�nda, yakla�makta olan ekolojik ayaklanmalar�n ac�mas�zl�� alt�nda parçalanan bir mesle�in öfkesini.

Yol blokajlar�n�n her yerde devam etti�i bir dönemde, Yeryüzü Ayaklanmalar� Hareketi olarak durumla ilgili birkaç güncelleme sunmak istiyoruz.

Bizler hem yerle�ik hem de yeni kent ve k�r sakinlerinden, çevrecilerden ve çiftçilerden olu�an bir hareketiz. Baz� insanlar�n bu dünyalar aras�nda yaratmaya çal��t�� kutupla�may� reddediyoruz. Toprak ve su savunmas�n� ba�lang�ç noktam�z ve ortak ç�pam�z haline getirdik. Bu ikisi köylülerin çal��ma araçlar� ve onlar� besleyen çevreleridir. Y�llard�r, bunlar� tahrip eden büyük ölçekli yapay kalk�nma projelerine, bunlar� zehirleyen ve tekelle�tiren endüstriyel komplekslere kar�� harekete geçiyoruz. Aç�k olal�m: mevcut hareket, kendi heterojenli�i içinde, bu kez bizim d��m�zdaki güçler taraf�ndan ba�lat�ld� ve büyük ölçüde onlar taraf�ndan yönlendirildi. Hareketin belirtilen hedeflerinden baz�lar�yla ilgili farkl� dü�ünüyoruz, di�erlerine ise kesinlikle kat�l�yoruz. Her ne olursa olsun, ilk blokajlar ba�lad��nda, çe�itli yerel komitelerden bizler de baz� blokajlara ve eylemlere kat�ld�k. Harekete geçen köylüler ve çiftçilerle bulu�maya gittik. Farkl� köylü örgütlerinden yolda�larla, onlar�n durum analizlerini anlamak için görü� al��veri�inde bulunduk. Kendimizi yok olu�a boyun e�meyi reddedenlerin onurlu öfkesinin içinde bulduk.

Bugün çiftçilerin ço�unlu�unun ülkeyi bloke etmesine ancak sevinebiliriz. Hükümetle müzakerelerde FNSEA¹ ve tar�m ticareti patronlar� taraf�ndan temsil edilmeleri, ço�unluk sendikas�n�n yöneticilerinin baz� blokajlarda yüksek sesle homurdand�� ve sendikan�n art�k taban�n� geri tutamad�� bir zamanda berbat bir durum. Blokajlardaki insanlar�n ço�u sendikal� de�il ve FNSEA taraf�ndan temsil edildiklerini hissetmiyorlar.

Sava�tan sonra kurulan bu hegemonik sendika, on y�llar boyunca devlet ile ortak yönetim içinde tar�msal sanayi sisteminin geli�imine e�lik etti. Çiftçilerin boynuna ilmik geçiren, karlar�n� beslemek için onlar� sömüren ve nihayetinde rekabetçi kalabilme ya da yok olma seçenekleri aras�nda onlar� borç bata��na sürükleyen bu sistemdir. 1968 y�l�nda, FNSEA'n�n ba�kan� olmadan önce genel sekreteri olan Michel Debatisse �u aç�klamay� yapm��t�: "Tar�msal i�letmelerin üçte ikisinin ekonomik bir amac� yok. Çiftçi say�s�n�n azalt�lmas� gerekti�i konusunda hemfikiriz." Görev fazlas�yla yerine getirildi: 1946'da 6,3 milyon olan çiftçi ve tar�m i�çisi say�s�, 2020'deki son nüfus say�m�nda 750 bine dü�tü. K�rsal kesimdeki traktör say�s� yakla��k yüzde bin oran�nda artarken, çiftlik say�s� yüzde 70, tar�m i�çisi say�s� ise yüzde 82 oran�nda azald�: Ba�ka bir deyi�le, 1954 ve 1997 y�llar� aras�nda, sadece k�rk y�l içinde her 5 çiftlik i�çisinden 4'ünden fazlas� çiftçili�i b�rakm��t�r. Ve yava� kanama bugün de devam ediyor…

2020'de Fransa'da bir çiftli�in ortalama büyüklü�ü 69 hektar iken, FNSEA'n�n �u anki ba�kan�, i�letme fakültesinden yeni mezun olmu� eski bir broker ve tüccar olan Arnaud Rousseau'nunki 700 hektar. Rousseau 15 kadar �irket, holding ve çiftli�in ba��nda; endüstriyel ve finansal grup Avril'in Yönetim Kurulu Ba�kan� (Isio4, Lesieur, Matines, Puget, vs.); bir metanizasyon �irketi olan Biogaz du Multien'in CEO'su; Fransa'n�n önde gelen tohumdan ya� ç�karma i�leyicisi Saipol'ün yöneticisi; Sofiprotéol'ün Yönetim Kurulu Ba�kan�, vs.

FNSEA yöneticileri, "Fédé" ve uydular� taraf�ndan geni�çe temsil edilen en büyük tar�m kooperatiflerinin ba�kanlar� gibi kar�nlar�n� doyuruyorlar: Eureden kooperatifinde 2020 y�l�nda en yüksek maa�� alan on ki�inin ortalama ayl�k geliri 11 bin 500 Avro idi.

Televizyonlarda lanse edilen çiftçilerin ortalama gelirleri ve tar�m dünyas�n�n organik bütünlü�ü efsanesi, �a��rt�c� bir gelir e�itsizli�ini ve art�k geçerlili�i olmayan �iddetli sosyo-ekonomik e�itsizlikleri gizlemektedir: Tar�msal sanayi kompleksinin karlar� yükselirken, küçük ölçekli üreticilerin marjlar� a��nmaya devam etmektedir.

Birle�mi� Milletler G�da ve Tar�m Örgütü'ne (FAO) göre, dünya genelinde sat�� fiyat�n�n çiftçilere giden yüzdesi 1910'da yüzde 40 iken 1997'de yüzde 7'ye dü�mü�tür. 2001 ve 2022 y�llar� aras�nda, süt ürünleri sektöründeki da��t�mc�lar ve tar�msal g�da �irketleri brüt kar marjlar�n�n s�ras�yla yüzde 188 ve yüzde 64 oran�nda artt�r�rken üreticilerin kar marjlar� durgunla�m�� hatta negatife dönmü�tür.

Çiftçilerin otoyollar� kapatmas�n�n, Carrefour'da süt �i�elerini açmas�n�n (Epinal-Jeuxey), Lactalis fabrikalar�n� kapatmas�n�n (Domfront, Saint-Florent-le-Vieil, vd.), bir otopark� tarla gibi sürmesinin (Saint-Florent-le-Vieil, Clermont-l'Hérault), La Rochelle liman�n� bloke etmesinin, yurtd��ndan gelen kamyonlar� bo�altmas�n�n, bir valili�e s�v� gübre püskürtmesinin (Agen), bir McDonald's büfesini ters çevirmesinin (Agen), bir süpermarketi al��veri� arabalar�yla dolu b�rakmas�n�n (Chasseneuil-du-Poitou, bunun nedeni çiftçilerin emek ürünlerini soyan tar�m-sanayi kompleksini yap�land�ran yukar� yönlü arac� üreticiler -tedarikçiler, üst tedarikçileri, tar�msal ekipman sat�c�lar�, endüstriyel tohum �irketleri, girdi ve yem sat�c�lar�- ve a�a�� yönlüler -Lactalis gibi toplama-da��t�m kooperatifleri, Leclerc gibi süpermarket ve g�da üreticileridir-) bir nedeni de budur. Sektörlerin örgütleni�i taraf�ndan belirlenen katma de�erin bu �ekilde ya�malanmas�, bugün sistem için koltuk de�ne�i olarak çarp�k bir rol oynayan sübvansiyonlar olmasayd� (esas en büyük çiftçilere fayda sa�laman�n yan� s�ra) çiftçilerin yüzde 50'sinin vergi öncesi cari sonuçlar�n�n neden negatif olaca��n� aç�klamaktad�r: Cari tablolar süt s��rc�l��nda, 1993 ve 1997 y�llar� aras�nda ortalama 396 €/ha olan sübvansiyonlar hariç marj, 2010'lar�n sonunda negatif hale gelirken (ortalama -16 €/ha), bu sektörde Çiftlik Muhasebe Veri A�� taraf�ndan dikkate al�nan çiftçi say�s� bu dönemde 134 binden 74 bine dü�mü�tür.

Uluslararas� serbest ticaret anla�malar� (hem Confédération Paysanne² hem de Coordination Rurale³ taraf�ndan k�nanan anla�malar) tüm dünyadaki köylü çiftçileri birbirleriyle rekabete sokmu� ve bu ekonomik tahribat� h�zland�rm��t�r. Bugün "serbestle�me", "rekabet gücü kazan�m�" ve yap�lar�n "modernizasyonu"ndan söz etti�imizde, çiftliklerin yok olaca��n�, karma tar�m�n azalaca��n� (�u anda çiftliklerin yaln�zca yüzde 11'ini temsil ediyor), geriye kalan tek �eyin, giderek daha fazla borçlanan yap�lar�n ba��ndaki çiftçiler taraf�ndan yönetilen, i� aletleri ve banka hesaplar� üzerinde giderek daha az kontrol sahibi olan ve sonunda yaln�zca alacakl�lar�na ait olan endüstriyel monokültürlerden olu�an ye�il bir çöl olaca��n� çok iyi biliyoruz.

Gerçekler aç�k: Ne kadar az çiftçi varsa, o kadar az kazanabilirler; tabi, tar�m arazilerini geni�letmeye devam etmedikleri ve bu süreçte kom�ular�n� yutmad�klar� sürece. Bu ko�ullarda, FNSEA'n�n vaat etti�i gibi "giri�imci olmak", faaliyetini yürütmek için tek bir mü�teriye ba�l� olmas�na ra�men arac�n� sat�n almak için bo�az�na kadar borca giren bir Uber sürücüsüyle ayn� durumda olmak anlam�na geliyor… Buna iklim de�i�ikli�inin ac�mas�zl��n� (a��r� iklim olaylar�, kurakl�k, yang�n, sel…) ve ortaya ç�kan hastal�klar�n ve di�er epizootiklerin ço�almas�na neden olan ekolojik bozulmalar� ekleyin; i� neredeyse imkans�z, dayan�lmaz hale gelir, istikrars�zl�k o kadar büyüktür.

E�er ayaklan�yorsak, bu, ailelerimizin çiftliklerinin ortadan kaybolu�unu izledi�imiz canl� an�larla ve kendi yerle�ikle�me yolculuklar�m�zda kar��la�t��m�z zorluklar�n uçurumunda keskin bir fark�ndal�kla, büyük ölçüde bu tar�m-sanayi kompleksinin azg�n ya�mas�na kar��d�r. Bu endüstriler ve onlara e�lik eden mega �irketler, etraflar�ndaki arazileri ve çiftlikleri yutuyor, tar�msal üretimin kurumsal kaderini h�zland�r�yor ve böylece çiftçilik dünyas�n� sessizce öldürüyor. Hareketimizin ba�lang�c�ndan bu yana eylemlerimizde hedef ald��m�z bu endüstrilerdir, köylü s�n�f� de�il.

Köylülü�ün sosyal ve ekonomik tasfiyesi ile ya�am alanlar�n�n tahribinin birbiriyle yak�ndan ili�kili oldu�unu iddia ediyorsak -yani, çiftlikler ku�larla ayn� h�zda yok oluyor ve küresel �s�nma h�zlan�yorken tar�m-sanayi kompleksi dizginleri daha da s�k�yorsa- belirli bir endüstriyel, yönetimsel ve teknokratik ekoloji anlay��n�n zararl� etkileri bizi kand�ramaz. Bu bak�mdan, tar�m�n çevre ve sa�l�k standartlar� arac�l��yla yönetilmesi mutlak bir �ekilde mu�lakt�r. Halk�n ve ya�am alanlar�n�n sa�l��n� gerçekten korumak yerine, iyi niyetlerin ard�nda, bunlar her �eyden önce çiftliklerin sanayile�mesi için yeni bir vektör olu�turmu�tur. Y�llar boyunca standartlara uymak için gerekli olan devasa yat�r�mlar, her yerde yap�lar�n yo�unla�mas�n�, sürekli kontroller alt�nda bürokratikle�melerini ve mesleki duygunun kaybolmas�n� h�zland�rm��t�r. Ekolojik sorunu sosyal sorundan ay�rmay� ya da meseleyi sorumlu vatanda�-tüketici, bireysel uygulamalar� de�i�tirme ya da "ki�isel geçi�ler" meseleleri haline getirmeyi reddediyoruz: Hiper-entegre tedarik zincirine s�k��m�� bir çiftçinin endüstriyel üretime s�rt�n� dönmesini talep etmek imkans�zd�r, t�pk� yap�sal olarak g�da yard�m�na ba��ml� olan milyonlarca insan�n "organik ve yerel beslenmeye" ba�lamas�n� talep etmenin utanç verici olmas� gibi. Tar�m�n ye�illendirilmesi ihtiyac�n� bir "yönetmelikler" ya da "standartlar" meselesine indirgemek de istemiyoruz: Kurtulu�, bürokrasilerin tar�m uygulamalar� üzerindeki kontrolünü güçlendirmekle gelmeyecektir. Hayatlar�m�z üzerindeki ekonomik ve teknokratik k�s�tlamalar� gev�etmeden hiçbir yap�sal de�i�im gerçekle�meyecektir: Ve kendimizi ancak mücadele ederek özgürle�tirebiliriz.

Çiftçilere ö�retecek hiçbir dersimiz ve verecek hiçbir sahte sözümüz olmasa da, köylülerle birlikte mücadele etme deneyimimiz -ister dayat�lan i�e yaramaz büyük projelere, mega-havuzlara kar�� olsun, ister toprak gasb�n�n meyvelerini geri almak için olsun- bize stratejik iddialar�m�za rehberlik eden birkaç kesinlik kazand�rd�.

Ekoloji, köylü ve halkç� olacak ya da hiç olmayacak. Tekelle�me ve y�k�m kar��s�nda topra�� geri almak için geni� bir toplumsal hareket ba�lat�lmazsa; piyasan�n hayatlar�m�z ve tar�m üzerindeki hakimiyetini mühürleyen kilitlerden (serbest ticaret anla�malar�, fiyatlar�n serbest b�rak�lmas�, tar�m ticareti ve hipermarketlerin hane halk� tüketimi üzerindeki tekelci hakimiyeti) kurtulamazsak; tekno-çözümcü ko�u�turmaca (genetik biyoteknoloji, robotla�t�rma, dijitalle�tirme) durdurulmad�kça; tar�msal sanayi modelini yeniden yap�land�rmaya yönelik kilit mega-projeler etkisiz hale getirilmedi�i sürece; üreticilerin gelirlerini güvence alt�na almak ve evrensel g�da hakk�n� garanti alt�na almak amac�yla g�day� toplumsalla�t�rmak için do�ru kald�raçlar� bulamazsak köylülük, halk için g�da güvenli�i ve endüstriyel kompleksler kar��s�nda son özerklik alanlar�m�zla birlikte ayn� anda ortadan kalkacakt�r.

Haz�rl�ks�z ve anl�k geli�en ittifaklar�n verimlili�ine ve gücüne de inan�yoruz. FNSEA'n�n -özellikle de "sendikal�" bir çiftçi gibi görünmeyen herkesi kontrol etti�i baz� blokaj noktalar�ndan uzakla�t�rarak- hareketin kontrolünü yeniden ele geçirmeye çal��t�� bir dönemde ta�ma noktas�n�n, hükümetin ya�mac� ekonomi politikalar�na kar�� son y�llarda yükselen sosyal ve ekolojik hareketlerin di�er patlamalar� ile mobilize çiftçiler aras�ndaki bulu�madan gelebilece�ine inan�yoruz. ��birlikçilik her zaman köylülerin güçsüzlü�ünün geli�ip serpildi�i bir alan olmu�tur. T�pk� tar�msal geçim kaynaklar�ndan ayr�lman�n ço�u zaman i�çilerin yenilgisini garanti etmesi gibi. Belki de belirli blokaj noktalar�n� güçlendirmeye devam ederek, harekete henüz ayak basmam�� olanlara ula�arak baz� duvarlar� y�kman�n zaman� gelmi�tir. Ve önümüzdeki aylarda, yerel sakinler ve toprak i�çileri aras�ndaki ortak sava��m� sürdürece�iz.

1) Fédération nationale des syndicats d'exploitants agricoles (FNSEA; Ulusal Çiftlik Sahipleri Sendikalar� Federasyonu), 20.000 yerel tar�m sendikas�n�n ve 22 bölgesel federasyonun ulusal temsilinden sorumlu bir Frans�z �emsiye örgütüdür.

2) Confédération paysanne ("Conf'") bir Frans�z çiftçi sendikas�d�r. Avrupa Çiftçiler Koordinasyonu, Via Campesina ve Attac'�n kurucu üyesidir. Sol bir sendika olan Conf, Coordination Rurale ile ba�a ba� giden Fransa'n�n ikinci büyük tar�m sendikas�d�r. Her ikisi de 2019 tar�m odalar� seçimlerinde oylar�n yakla��k yüzde 20'sini alarak bir ittifakla yüzde 55 oy alan lider Fédération nationale des syndicats d'exploitants agricoles‘un (FNSEA) çok gerisinde kalm��t�r.

3) Coordination Rurale (CR) 1991 y�l�n�n sonunda kurulmu� bir Frans�z çiftçi sendikas�d�r. Sendika, hem organik hem de geleneksel olmak üzere her tür üretim yapan çiftçileri temsil etmektedir. Coordination rurale, tüm çiftçiler için uygun fiyatlar ve adil bir gelirin garanti alt�na al�nmas� için üretim ve piyasalar�n kontrol edilmesi ça�r�s�nda bulunuyor. Yakla��k 15 bin üyesi bulunuyor.

*Yeryüzü �syan� Kolektifi’nin sitesinde yay�mlanan yaz� Polen Ekoloji sitesinde yay�nlanmak üzere Onur Y�lmaz taraf�ndan çevrilmi�tir.

Ekolojistlerin gözünden Fransa'daki çiftçi eylemleri

�lgili Haberler