GÜNCEL

Karadeniz neresi, Karadenizliler kim?

TAMER Ç�L�NG�R
16 �ubat 2020 Pazar

Karadeniz'e k�y�s� olan Ukrayna, Romanya, Bulgaristan'da bir Varnal�, Odessal� ya da Burgazl�n�n kendisini Karadenizliyim diye ifade etti�i duyulmu� bir �ey olmad�� gibi Karadeniz'e k�y�s� olan �ehirlerden Tekirda�l� ya da �stanbullu birisi de ben Karadenizliyim demez. Ben Karadenizliyim demek 'Ben Türküm, Müslüman�m' demektir. Karadenizliyim demek, Pontos Rum, Laz ve Ermeni geçmi�ini yok saymakt�r.

DEN�Z OLAN KARADEN�Z
Karadeniz'in⁽¹⁾ yaz�l� kaynaklarda geçen ilk ad� "Ah�ena" olmakla birlikte sonradan Yunanlarca "Pelagos o Pontikon", "Pontus Euxinus" veya Yunan mitolojisinde Gaia'n�n o�lu, Nereus'un babas� olan deniz tanr�s� Pontus'un ad�yla an�lm��t�r.⁽²⁾

Romal�larca Latince "Mare Euxinum", "Mare Sarmaticum" ve "Pontus Tauricus", Ortaça� Arap kaynaklar�nda "Bizans Denizi", "Trabzon Denizi", "Slav Denizi", "Pontus Denizi", Marko Polo haritas�nda "Helen Denizi" olarak an�l�r. Karadeniz kelimesi ise 14. yüzy�ldan sonra ayn� anlam�yla Bat� dillerinde kullan�lmaya ba�lan�l�r.

KARADEN�ZL�(!)
Gürcistan, Rusya, Ukrayna, Bulgaristan ve Romanya'da Karadeniz'e k�y�s� olan �ehirlerden örne�in Odessal�, Varnal�, Sivastopollu ya da Batumlu birisi kendisini Karadenizli olarak ifade etmez.

'Karadenizli' tan�m� ya da 'Ben Karadenizliyim' ifadesi sadece Türkiye'de Karadeniz'e k�y�s� olan �ehirlerde ya�ayanlar için kullan�l�r. Bu tan�m ya da ifade, bölgede binlerce y�l ya�am�� olanlar�n ortak bir kimli�e sahip olduklar� iddias�, daha do�rusu yalan�d�r. Böylelikle o topraklarda binlerce y�ld�r ya�am�� olan Pontoslu Helenlerin, Lazlar�n, Ermenilerin varl�� inkar edilir. Ben Karadenizliyim demek 'Ben Türküm, Müslüman�m' demektir. Karadenizliyim demek, Pontos Rum, Laz ve Ermeni geçmi�ini yok saymakt�r.

Cumhuriyetle birlikte h�zla hayata geçirilen asimilasyon politikalar� sonucu, tüm Rumca, Ermenice, Lazca ve Gürcüce halk �ark�lar�na Türkçe sözler yaz�p, Karadeniz müzi�i ad� verilmesinin de sebebi budur. Yine Pontoslu Rumlara, Lazlara ve Ermenilere ait olan halk oyunlar�na Karadeniz halk oyunlar� ya da folkloru ad� verilmesi ayn� nedenledir. Tabi Karadenizli denildi�inde ima edilen ortak kimlik Türklük, Karadeniz müzi�i ve Karadeniz Halk oyunlar� denildi�inde ima edilen Türk müzi�i ve Türk halk oyunlar�d�r. Oysa ne orada ya�ayanlar�n ço�unlu�u ne müzik ne de halk oyunlar� Türk'tür.

1941 ANKARA CO�RAFYA KONGRES�
6-21 Haziran 1941 tarihinde Ankara'da cumhurba�kan� �smet �nönü himayesinde dönemin Maarif Vekili (Milli E�itim Bakan�) Hasan Ali Yücel ba�kanl��nda düzenlenen Co�rafya Kongresi'nde al�nan kararla Türkiye 7 ana co�rafi bölgeye 21 co�rafi bölüme ayr�l�r. Bu yedi bölgeye, Marmara, �ç Anadolu, Ege, Akdeniz, Karadeniz, Do�u Anadolu ve Güneydo�u Anadolu adlar� verilir.

Kongre sözde bir co�rafya kongresidir ve bölgeler co�rafi özellikler esas al�narak belirlenir. Ancak kongrede al�nan en önemli kararlardan biri de da�, ova, yayla, akarsu vb. yerlerin adlar�n�n de�i�tirilmesidir.

Osmanl� döneminde hatta Cumhuriyetin ilk y�llar�nda kullan�lan Lazistan, Kürdistan, Rum bölgesi gibi sözcüklerin yerini art�k Karadeniz, Do�u Anadolu, Güneydo�u Anadolu isimleri al�r. Trakya terimi, Marmara Bölgesi içinde yer al�r ve kullan�lmaz. Tarihi Bat� Ermenistan topraklar� Do�u Anadolu, Pontos, Karadeniz bölgesi olarak isimlendirilecek, Küçük Asya ise art�k, Ege, Akdeniz ve �ç Anadolu Bölgesi olarak an�lacakt�r.

Türkiye'de ço�u yerde bölge s�n�rlar� ile idari s�n�rlar uyu�maz. Osmanl� döneminden beri idari s�n�rlar�n belirlenmesinde hidrografik havzalar� esas alan "akar bakara göre s�n�r�n çizilmesi" ilkesi genel olarak uygulanm��t�r.

Karadeniz'e k�y�s� olan Ukrayna, Romanya, Bulgaristan'da bir Varnal�, Odessal� ya da Burgazl�n�n kendisini Karadenizliyim diye ifade etti�i duyulmu� bir �ey olmad�� gibi Karadeniz'e k�y�s� olan �ehirlerden Tekirda�l� ya da �stanbullu birisi de ben Karadenizliyim demez. Türkiye Cumhuriyeti devletinin co�rafi bölgelerinden biri oldu�una göre pekala böyle bir tan�mlama yap�labilir diye dü�ünülebilir belki. Ama bir �zmirlinin ben Egeliyim, bir Mersinlinin ben Akdenizliyim ya da bir Ankaral�n�n ben �ç Anadoluluyum dedi�i de duyulmu� bir �ey de�ildir.

KARADEN�ZL�L�K SADECE PONTOS VE LAZ�STAN'DA YA�AYAN �NSANLAR �Ç�N ÜRET�LM��T�R
Her �eyden önce resmi tarih ve resmi ideoloji için yüzy�l önce Pontoslu Rumlara kar�� gerçekle�tirilen soyk�r�m ard�ndan zorunlu göç, mülklerin gasp edilmesi hiç sözü edilmemesi gereken konulard�r. Bu tarihsel haks�zl�kla yüzle�memek için yap�lmas� gereken tek �ey inkard�r. ��te Karadenizlilik tan�m� tam da bu inkar�n kendisidir. Böylelikle de�il yüz y�l önceki haks�zl�k, binlerce y�ll�k tarih yok say�lm�� olacakt�r.

Özünde Türklü�ü ifade eden ama bir etnik kimli�i ifade eder gibi kullan�lan Karadenizlilik ayn� zamanda Pontos'un kom�usu Lazistan'�n, Lazlar�n ve bu co�rafyada ya�am�� di�er etnik kimliklerin de inkar�na hizmet edecektir.

1) Karadeniz, 8.350 kilometre k�y� �eridine sahip, 461.000 km² alan kaplayan (Azak Denizi dahil, Marmara Denizi hariç), en geni� yeri do�udan bat�ya 1.175 km, en derin noktas� 2.210 m olan, Marmara Denizi vas�tas�yla Ege Denizi'ne ba�lanan, bat�dan do�uya böbrek formunda bir denizdir. Karadeniz üzerinde bulunan önemli liman kentleri Köstence, Mankalya, Burgaz, Varna, Odessa, Sivastopol, Yalta, Kerç, Novorossiysk, Soçi, Sohum, Poti, Batum, Hopa, Trabzon, Samsun, Ordu, Giresun, Sinop ve Zonguldak't�r.

2) Özhan Öztürk. Pontus. Nika Yay�nlar� (3. Bask�) Ankara, 2016, s.19-21

Karadeniz neresi, Karadenizliler kim?

�lgili Haberler