Politika tarzında yaratıcılık

'Yaratmak' ve 'politik yaratıcılık' yoktan var etmek değildir. Boş bir araziye eşi benzeri olmayan yeni bir bina kurmaya da benzemez. Çok genel biçimde tanımlamak gerekirse politik mücadelede bütün verili durumlar, bir sonraki sürece açılan veya bir sonraki sürecin girdisi kabul edilen hazır veya birikmiş niceliksel ve niteliksel öncülleri içerir. Bu öncüller ile değişik sayısız pratik yönelimler oluşturulabilir ya da açığa çıkartılabilir.

Devrimci öncü, politik sınıf mücadelesinin bütün düzeylerinde örgütlenir. Bu demektir ki, devrimci öncünün bütün örgütlerinin, parti örgütlerinin çevresinde organize olan taraftar ve sempatizanlarından tutalım da üye ve profesyonel devrimci kadrolarına kadar hepsinin önünde öncülük sorunu, öncü olma arayışıyla da bağlı bir politikada, politika tarzında yaratıcılık sorunu, ihtiyaç ve görevi vardır. Yaratıcılık; politika tarzında yaratıcılığın ancak özel yetenek sahibi devrimcilere has, ya da doğuştan gelen, tanrı vergisi bir özellik, yetenek olduğu düşünce ve sanısı bakış açısı körlüğü yaratır. Yaratıcılık kapasitesi ortalama toplumsal varlık olarak her insanda vardır; bilgi, eğitim ve deneyimle de gelişir. Devrimci öncünün politika tarzı ise bireysel inisiyatif ve etkileşimin mahmuzladığı kolektif yaratıcılığa dayanır.

'Yaratmak' ve 'politik yaratıcılık' yoktan var etmek değildir. Boş bir araziye eşi benzeri olmayan yeni bir bina kurmaya da benzemez. Çok genel biçimde tanımlamak gerekirse, politik mücadelede bütün verili durumlar, bir sonraki sürece açılan veya bir sonraki sürecin girdisi kabul edilen hazır veya birikmiş niceliksel ve niteliksel öncülleri içerir. Bu öncüller ile değişik sayısız pratik yönelimler oluşturulabilir ya da açığa çıkartılabilir. Politika tarzında yaratıcılık tam da bu değişik sayısız olasılıklar içerisinden elemeler, seçimler, tercihler yaparken kendisini gösterir. Politik dürtünün özneleşmeye zorladığı öncünün tarzının yaratıcılığı hareket etmek zorunda olduğu işte bu birikmiş nicelik ve nitelik öncüllerden yola çıkar. Demek ki, onlara hakim olmayı öngörür. Devrimci öncünün politika tarzının yaratıcılığı bir yandan ve öncelikle öncünün saflarında birikmiş bu niceliksel ve niteliksel öncüllere hakim olmayı, tanımayı ve çözümlemeyi, öncünün ve devrimin gelişmesinin, ilerlemesinin ihtiyaçlarını yanıtlamaya kilitlenmeyi gerektirir. Diğer yanı ise öncünün dışındaki hazır ya da potansiyel, dolaylı veya dolaysız imkanlardır. Bunlar emekçi sol saflarda veya burjuvazi ve karşı devrimin saflarında olabilir. Politik gelişmelerin ve belli başlı kuvvetlerin hareket seyrinin ve kritik durumlar karşısındaki tutumlarının takip edilmesi de politik duruma hakimiyetin gerekli bir temel ön koşuludur.

Politika; ancak politik mücadele olarak, politik kuvvetler arasındaki bağıntılar, sürtünme, çatışma, saflaşma, cepheleşme, uzlaşma, uzlaşmazlık vb. çok değişik biçimlere bürünen akışkan bir hareket olarak marksist materyalist anlamda doğru kavranabilir. Gelişme; nicelik ve nitelik olarak gelişme devrimci öncünün varoluşsal itkisidir. Eğer bir durumdan bir başka duruma geçiş gibi, örneğin geri çekilme (bir savunma taktiğidir) ya da pasif bir bekleyiş değil de bir hareket olarak yerinde saymak gibi istisnai geçici anlar, dönemler veya bunlara denk düşen taktikler sayılmazsa devrimci öncü sürekli ilerleyen, yayılan, genişleyen, derinleşen, birikip büyüyen ve gelişen; varoluşsal bir gelişme istek ve yönelim içerisindedir. Kuşkusuz bu eğilim karşı irade ve nesnellik tarafından sınırlanır, hatta dönemsel olarak tahrip de edilebilir. Bu yön saklı kalmak kaydıyla tam da bu eğilim nedeniyledir ki, devrimci öncünün politika tarzı yapısal olarak yaratıcıdır, yaratıcı olmak zorundadır. Politika tarzının yaratıcılığı her verili durumda ilerlemenin, gelişmenin imkanlarını görme, anlama ve bunları realize edecek doğru sloganları, araç, yol ve yöntemleri, hareket tarzlarını, örgüt ve mücadele biçimlerini, kuvvetleri ve kuvvetlerin diziliş tarzını düşünmek veya bulmak ve pratikleştirmek demektir.

Tanımın da ima ettiği gibi politika tarzında yaratıcılık, daha çok taktik önderliğin alanına girmektedir. Fakat unutmamak gerekir ki, taktik ve taktik önderlik, devrimci strateji ve stratejik önderliğin ışığını izlemediği ve ihmal ettiği her durumda ya yönünü kaybeder ya da yönünü kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalır, bocalar, kendiliğindenciliğe sapar. O halde demek ki, zaman olarak süreğen ve eylem olarak akışkan bir yaratıcı politika tarzının daha derindeki öncüller katmanı devrimci program ve strateji olabilir. Onların beslendiği kaynak ise devrimci teoridir. O halde günlük politik çalışmalar içerisinde kendisini çok değişik biçimde gösteren politik yaratıcılığın veya politika tarzında yaratıcılığın gel geç, lokal süreksiz olmaması için dayanacağı sağlam temel devrimci teori, devrimci program ve stratejidir. Şu ya da bu durumda parti sempatizan ve taraftarları pratik politikada oldukça yaratıcı davranabilirler. Her düzeyde parti kolektiflerinin görevi aynı zamanda lokal, spontan yaratıcılığın sağlam bir temele dayanmasını ve zaten yaratıcı olan parti tarzı ile bütünleşmesini, daha doğrusu parti tarzı düzeyine sıçramasını sağlamaktır.

Değişik ülkelerde devrimci ve komünist öncülerin deneyimleri, bütün ülkelerin sınıf mücadeleleri ve devrim deneyimleri; bütün bunların ortaya çıkarttığı yöntemler, örgütlenme ve çalışma biçimleri, mücadele biçimleri, mücadele araç ve yöntemlerinin bilgisi de politika tarzında yaratıcılığın diğer bir grup öncülüdür.

Gelişmek; nicelik ve nitelik olarak gelişmek devrimci öncünün varoluşsal itici gücüdür. Ta ki devrimin zaferine değin devrimci öncü için hiçbir gelişme, hiçbir kazanım, ulaşılan hiçbir yükseklik, genişlik ve derinlik yeterli olamaz. Devrimci öncü, varoluşsal amacına, ancak ve ancak gelişerek, siyasi güç ve etki gücü olarak büyüyerek ulaşabilir. Gelişme ve büyüme, gerilemeler, zikzaklar vb olsa da ta ki düşmanı yenilgiye uğratacak kerteye ulaşıncaya değin sürer gider... Demek ki, devrimci öncünün politika tarzının yaratıcı olması yalnızca bir tercih değil bilakis zorunluluktur. Buradan da şu sonuç çıkıyor, devrimci öncünün politika tarzı görüş açısı darlığı ve sınırlılığı ile görüş açısı donukluğu ve kısırlığı ile bağdaşmaz!..

Devrimci öncülerin gelişimi evrensel çizgiler taşımakla birlikte bu evrensel çizgilerin gerçekleşme, kendini ortaya koyuş biçimleri özgündür. Bu anlamda devrimci öncülerin gelişim çizgisi biriciktir, ki bu da tarzlarının yaratıcılığını ima eder. İddia sahibinin varoluş eylemiyle doğrulanan her ciddi devrimci önderlik iddiası gerçekte bir devrimci yol arayışıdır. Bu teorik soyutlama da yukarıda ulaşılan temel sonucu, devrimci öncünün politika tarzının yaratıcı olma zorunluluğunu doğrular. Ki bu, örneğin komünist öncünün 30 yıllık varoluş tarihinde sınanabilir. Politika tarzının yaratıcılığına dair değişik çarpıcı örneklere bakalım.

Komünist öncünün tarzda yaratıcılığının en çarpıcı örneği; onun varoluşunu sağlayan, tarih sahnesine çıkartan Birlik Devrimidir. Birlik Devrimine götüren esneklik ve iradeyi açığa çıkartan, keza doğru yöntemlerin keşfine götüren kendi yolunu bulma arayış ve yöneliminin kamçıladığı yaratıcılıktır. Birlik Devrimi ideolojik, politik ve örgütsel yaratıcılığın çarpıcı bir örneğidir. Bu, 30 yıllık tarih tarafından doğrulanmıştır. Komünist öncünün politika tarzının yaratıcılığının temellerinin daha kuruluş aşamasında atıldığını vurgulamak gerçeğin aslına uygundur.

Devrimci örgütler cephesi ve birleşik devrimci önderlik yaklaşım ve önerisi 90'ların ortasında bütünsel olarak gerçekleştirilememişse de Cezaevleri Merkezi Koordinasyonu bu görüşten hareketle kurulmamış olmakla birlikte bizzat bu görüşü doğrulayan bir pratik olarak gerçekleşmiştir. Devrimci örgütler cephesi ve birleşik devrimci önderlik, kuşkusuz politik yaratıcılığın çarpıcı örnekleridir. Fakat bu görüş ve öneriler gökten zembille düşmemiştir, devrimci hareketin ve emekçi sol hareketin gerçekliğini ve deneyimlerini devrimci eleştirel tarzda kavrayışın olduğu kadar gelişim imkanlarının, yol ve yöntemlerinin iddialı ve tutkulu arayışı sonucunda oluşmuştur.

1995'de harçlara karşı mücadelede komünist gençliğin geliştirdiği kampanya etkileyicidir. Hareket bütünüyle bilinen ve kullanılan mücadele biçimlerine dayalı örgütlenmiştir. Ama, örneğin açlık grevi üniversite gençliğini uyandırmak ve hareketi örgütlemek bakımından etkin bir yöntem olarak değerlendirilebilmiştir. Öncü çıkış oldukça etkili bir gerçeklik olarak kendisini göstermiştir. Burada bir eylem biçimine politik bakımdan uyarıcı ve pratik bakımdan örgütleyici özel bir etki gücü kazandıran bu biçimin, doğru zamanda ve doğru tarzda kullanılmasıdır. Yüksek harçlar üniversiteli gençliğinin en yakıcı sorunu haline geldiği an, doğru veya en uygun zamandır, burada doğru tarz açlık grevinin yüksek öğrenim gençliğinin en geniş kesimlerine gitmenin bir propaganda-ajitasyon aracı olarak ve keza yüksek öğrenim gençliğini kitlesel protestolarla bulundukları yerde harekete geçiren örgütleyici olarak tasarlanmış ve kullanılabilmiş olmasıdır.

Kayıplar kampanyası, siyasi olarak çok çarpıcı bir düşmanı suçüstü yakalama örneğidir. Bu örnekte de açlık grevinin benzer bir rolü vardır. Kayıplar kampanyasında tarzın yaratıcılığı bakımından özellikle çok değişik mücadele biçimlerinin birbirini tamamlayacak, güçlendirecek tarzda kullanılabilmiş olmasında somutlaşır... Kayıplar mücadelesinin belli bir anında Analar Kurultayının toplanması ve onun kararlarına dayanarak Gözaltında Kayıplara Karşı Uluslararası Komite örgütlenmesi de önemli bir araç olarak kazanmıştır.

2001 yılında Limter-İş önderliğinde E-5'in bloke edilmesi, bin 500 gemi yapım işçisinin havzada ücret artışı talebiyle harekete geçirilmesi nüve halinde havza grevinin açığa çıkartılması yönüyle olduğu kadar, eylem biçimi olarak E-5'in bloke edilmesi, eylem biçimi yaratıcılığına çarpıcı bir örnektir. Sonuçta gemi yapım patronları havzada işçi ücretlerini artırmak zorunda kalmıştır.

2003 yazında kölelik yasalarına karşı sınırlı kuvvetlerle geliştirilen etkili politik teşhir ve sokak gösterisinin şekillendirdiği Bayrak Yürüyüşü, kuşkusuz politik yaratıcılığa da örnek oluşturur.

İlerletilememiş olmakla birlikte Tekstil-Sen'in Marmaray'da direniş örgütlemesi çok yaratıcı bir durumdur. Tekstil ve inşaat iki ayrı sektördür, farklı sektörler farklı işkolunda oldukları için o zaman yürürlükte olan sendikalar yasası bakımından aynı sendikada örgütlenemezler. Tekstil-Sen o zaman Marmaray direnişini örgütlemiştir. Bu kuşkusuz sendikal mücadele anlayış ve tarzında yerleşik yaklaşım ve kalıpları kıran yaratıcı bir durumdur.

80'lerin sonu ve 90'lı yıllarda çok değişik tipte onlarca platform kuruldu. Bu açıdan Ezilenlerin Sosyalist Platformu'nun bir ayrıcalığı ve kerameti yoktu. Fakat diğer platformlardan farklı olarak, ESP bir bülten adı altında bürolar ve temsilciler ağına dayanan fiili meşru mücadeleleri örgütlemenin ciddi bir aracı olarak ortaya çıktığında farklı bir etki yarattı. Bu "platform" aracının yeni bir kullanım tarzıydı, zamanın ruhuna yani döneme, mücadelenin olduğu kadar öncünün gelişim ihtiyaçlarına da uygun düşüyordu.

NATO'nun 2004 İstanbul zirvesine karşı yürütülen birleşik mücadele ve kampanya da politik ve örgütsel yaratıcılığın çarpıcı başka bir örneğidir. Diğer şeylerin yanı sıra Okmeydanı Sibel Yalçın Parkı'nda hazırlık ve örgütlenme için kamp kurulması özellikle önemlidir.

Tuzla havzasında gemi yapım patronları taşeronlaştırmayı en vahşi şekilde uygular ve bunun en çarpıcı sonucu ise havzanın işçi katliamlarıyla kan gölüne dönmesidir. Limter-İş'in örgütlediği 2008 Havza Grevi (lokal genel grev!) yalnızca havzadaki patronları köşeye sıkıştırmaz aynı zamanda hükümet sendikayı muhatap almak, masaya oturmak ve işçilerin taleplerini dikkate almak zorunda bırakmıştır.

2011-12'de Sosyalist Kadın Meclisleri'nin kadına yönelik şiddete, kadın katliamlarına karşı geliştirdikleri 1 milyon imza kampanyası kitle ajitasyonu ve kitle örgütlenmesinin ve keza belli bir anda öncü kuvvetlerin örgütlenme ve siyasi seferberliğinin etkili bir örneğidir.

Politik yaratıcılık, tarzda yaratıcılık birçok durumda kitle yaratıcılığı olarak da ortaya çıkar, kitleler yaratır, keşfeder... 15-16 Haziran büyük işçi direnişi değişik eylem biçimlerinin kitle yaratıcılığının damgasını vurduğu çok etkili bir kombinasyonu olduğu kadar kendi içinde eylem biçimleri ve yöntemleri bakımından da oldukça yaratıcıdır. Örneğin harekete geçen öncü işçilerin ya da fabrika ve işletmelerin diğer fabrika ve işletmeleri harekete geçirerek, hareketi büyüterek İstanbul merkezine doğru ilerlemeleri gibi.

Ya da Gezi/Haziran onur ve özgürlük başkaldırısı gibi... Esprilerinden tutalım da değişik eylem biçimleri ve yöntemlerinin kullanılmasına, sloganlar ve duvar yazılarına kadar kitle yaratıcılığının biri dizi çarpıcı örneklerini sunar... Yeri gelmişken, ister tarihsel, ister güncel olsun, devrimci öncü kesinkes kitle yaratıcılığından öğrenme yeteneğine sahip olmalıdır; bu yetenek yoksa kitlelerle doğru ilişkilenmesi imkansız değilse de çok zordur. Devrimci öncünün politika tarzı kitle etkileşimine açık olmanın da ötesinde yapısal bakımdan süreğen biçimde kitlelerle etkileşim halinde olmalıdır. Bu kitleleri öncüye yaklaştırmak için olduğu kadar kitle inisiyatifini, siyasi bilinç ve deneyimini geliştirmek için de gereklidir.

Tarihin tanıdığı değişik mücadele ve örgüt biçimleri, araçlar ve yöntemlerin "zamanın ruhu" diyebileceğimiz her belirli dönemin koşulları altında özgül ağırlıkları, etkinlikleri değişir. Tarzın yaratıcılığı çoğunlukla bunları anlamayı, açığa çıkarmayı ve etkin tarzda kullanmayı; yanı sıra hiç kuşkusuz yeni mücadele biçimlerinin keşfini de kapsar. İşaret edilen diğer faktörler saklı kalsa bile öncünün kolektifleri ve kadrolarının mücadele ve örgüt biçimleri, mücadele araç ve yöntemleri repertuvarının zenginliği, zamanın ruhunu anlama çaba ve yönelimlerinin tutkusu siyasi cüretle birleştiği oranda çok etkili bir yaratıcılığa yol açar.

*İşçi Sınıfı ve Ezilenlerin Sesi ATILIM gazetesinin 08 Kasım tarihli 191. sayısında yayımlanan Gelenekten Geleceğe yazısı.