Tamer Çilingir yazdı: Picasso'nun Guernica'sı

Guernica, yaklaşık 3,5 metre yükseklik ve 7,8 metre genişlik ile dikkat çekici büyüklükte, tuval üzerine sadece siyah ve beyaz renklerde yağlı boya ile yapılmıştı. Resmin merkezinde acı içinde yıkılmak üzere olan, mızrakla vurulmuş bir at bulunuyordu. Acı çeken atın üzerinde, göz şeklindeki çıplak bir ampul parlamaktaydı.

26 Nisan 1937 tarihini takip eden günlerde dünya ajanslarına İspanya'nın Bask bölgesindeki Guernica kasabasının Almanlarca bombalandığı haberi düştü.

Dünya kamuoyunda pek yankı uyandırmadı.

Franko, Basklıların kendi şehirlerini yaktıklarını duyurdu önce. Ardından Almanlar o gün o hava sahasında uçaklarının seyrettiğini ama içlerinde bomba taşımadıklarını açıkladılar.

Onurlu gazetecilerin, olan bitene dair yazı işlerine yolladıkları bilgiler ise haber merkezlerinde bekletildi.

MİNİMUM MALZEME, MAKSİMUM YIKIM!
Almanlar, hava savaşı konusunda yeni taktikler ve silahlar deniyorlardı. Ancak bunun için deney yapılması gerekiyordu. Deney yapılacak olan yer, dostları Franko'nun başına bela olan Bask bölgesindeki direnişti. Ve bu direnişin merkezi Guernica idi.

2. Paylaşım Savaşı'nda daha sonra da yürütülecek 'Yıldırım Harekatı' adı verilen bu taktik hava saldırısında Termit bombaları kullanılacak, çok kısa bir süre içinde karşı taraf şok edilecek 'minimum malzeme ile maksimum yıkım' sağlanacaktı.

Alman yarbay Richthofen komutasında, 50 ton bomba yüklü savaş filosu o gün Guernica'ya bomba yağdırdı. Yüzde yetmişi tamamen yıkılan evlere ve kasabanın girişindeki taş köprüye ait tek bir iz dahi kalmazken, geride kalan yüzde otuzluk enkaz ise sadece beton ve taş yığınından ibaretti. Bombardımanı gerçekleştiren Rudolf ve Moreau adlı pilotlar 'efsanevi bombacılar' olarak, Almanların dünya savaşındaki diğer cephelerinde de görev aldılar.

ELLİ FABRİKA İŞÇİSİ KADIN
Termit bombası, alüminyumun farklı metal oksitlerle reaksiyona girdiği bir bomba türü idi. Termit bombası dışarıya ısı veriyordu ve kısa zamanda 1500 derece ısıya ulaşarak her şeyi yakıyordu.

İlk bomba, kasabada bulunan şeker fabrikasında çalışan elli kadının arasına düştü. Bombalar parlak beyaz flaş altında patladı. Sonra alevlenip çılgınca yandı ve kırmızı, beyaz parçalar halinde çevreye yayıldılar 

PİCASSO'NUN GUERNİCA'SI
5000 kişinin yaşadığı Guernica üç gün boyunca yandı. 1654 kişi hayatını kaybetti. Haberi duyan Picasso, Guernica'ya gidip döndüğünde bütün sergi organizasyonlarını iptal edip, çeşitli yerlerde sergilenen resimlerini toplattı.

Mayıs ayında siyah ve gri tonlarının hakim olduğu Guernica adlı eserini iki ay içerisinde bitirdi.

Guernica, yaklaşık 3,5 metre yükseklik ve 7,8 metre genişlik ile dikkat çekici büyüklükte, tuval üzerine sadece siyah ve beyaz renklerde yağlı boya ile yapılmıştı.

Resmin merkezinde acı içinde yıkılmak üzere olan, mızrakla vurulmuş bir at bulunuyordu. Acı çeken atın üzerinde, göz şeklindeki çıplak bir ampul parlamaktaydı.

Atın altında bir askerin parçalanmış cesedi vardı. Asker, üzerinde çiçeklerin büyüdüğü kırılmış bir kılıç tutmaktaydı.

Sol tarafta yer alan büyük gözlü boğa, kucağındaki ölü çocuğa ağlayan bir kadının üzerinde duruyordu.

Atın sağ üst tarafında, bu vahşi sahnelere tanıklık ederek camdan içeri girmekte olan, korku dolu bir kadın figürü vardı. Kadın, elinde yanan bir gaz lambası taşıyordu.

Korku içindeki bir başka kadın sağdan yalpalayarak merkeze doğru ilerlemekteydi. Kadın, parlayan ampule boş gözlerle bakıyordu.

Sağ uçta, dehşet içinde kollarını kaldırmış bir adam, yukarıdan ve aşağıdan ateşlerle sarılmıştı.

EN BÜYÜK SAVAŞ KARŞITI RESİM
Diktatör Franko'nun iktidarlığı boyunca 1975 yılına kadar Guernica'nın İspanya'ya getirilmesine izin verilmedi. Guernica tablosu günümüzde en büyük savaş karşıtı resim olarak kabul edilir.

Katıldığı bir sergide Alman bir general Picasso'ya yaklaşır ve sorar:

'Bu tabloyu siz mi yaptınız?'

Picasso yanıtlar:

'Hazır siz yaptınız!'

26 Nisan 1937 tarihini takip eden günlerde onurlu gazeteciler tarafından yollanan ve haber merkezlerinde bekletilen bilgilerin bazıları daha sonra yayınlandı. Bazıları yayınlanmadı; Guernica'da olanlar yok sayıldı.

Tıpkı yüz yıl önce bizim yaşadığımız topraklarda gerçekleşen soykırımlar gibi…

Tıpkı bu gün yanı başımızda bombalanıp, yakılan yıkılan şehirler, kasabalar gibi…

Yararlanılan kaynaklar:
-"Der Tag an dem Guernica starb" Thomas Gordon, Max Morgan-Witts,
Europabuch AG, Zürich 1978
-Guernica von Pablo Picasso, Elisabeth Diell, Idsteiner Mittwochsgesellschaft