GÜNCEL

Yüksekda�: Bu sald�r�larla bana daha fazla �iir yazd�r�rlar

KOCAEL� (NAD�YE GÜRBÜZ)
9 Ekim 2022 Pazar

HDP önceki dönem E� Genel Ba�kan� Figen Yüksekda�'�n Y�k�lacak Duvarlar �iir kitab� eylül ay�n�n ba��nda Antalya 5. Sulh Ceza Hakimli�i taraf�ndan yasakland�, kitab�n imhas� yönünde karar verildi. ETHA'n�n sorular�n� yan�tlayan Yüksekda�, karar�n mahkemeye de�il saraya ait oldu�una dikkat çekti, zaman�n ruhundan, hakikatinden süzülen �iirlerin egemenleri korkuttu�unu söyledi. Yüksekda�, kitab�n yasaklanmas� ve imhas� karar�nda siyasi kimli�inin belirleyici oldu�unu kaydetti, "Muhtemelen kitab�n üstünde Figen Yüksekda� yazmasayd�, toplat�l�p ate�e at�lmazd�" dedi.

Halklar�n Demokratik Partisi (HDP) önceki dönem E� Genel Ba�kan� Figen Yüksekda�'�n 2020 y�l�nda Ceylan Yay�nlar�'ndan ç�kan "Y�k�lacak Duvarlar" adl� �iir kitab� bir ay önce Antalya 5. Sulh Ceza Mahkemesi taraf�ndan toplat�ld�. Mahkeme toplatma karar�yla yetinmedi, kitab�n imhas� yönünde karar verdi. Karar�n ç�kmas�n�n ard�ndan Kand�ra Hapishanesi'nde tutsak edilen Yüksekda� ile yapmak istedi�imiz röportaj haftalara yay�lan Kobanê kumpas davas� ‘zorunlu mesaisi' ve hapishane mektupla�malar�n�n yava�l�� nedeniyle gecikmeli olarak elimize ula�t�.

Yüksekda�, hakikatin estetize edilme çabas� olarak nitelendirdi�i kitab�ndaki �iirler ve siyasi kimli�inden korku duyuldu�u için kitab�n�n yasakland��na dikkat çekti. Konser ve festival yasaklar�n�n insanlar�n bir araya gelmesi, sosyalle�mesinden duyulan korkunun ürünü oldu�una i�aret eden Yüksekda�, bu yasaklara ve sanatç�lar�n tutuklanmas�na kar�� özgür festival ve konserlerin düzenlenmesini önerdi. Sokaklar, meydanlar, parklar�n bu etkinlikler için halk�n bulu�ma alanlar� olabilece�ini söyledi.

Figen Yüksekda�'�n sorular�m�za verdi�i yan�tlar �öyle:

SANATSAL ÜRET�MLER�N YASAKLANMASI FA��ZM�N AC�ZL��

Kitab�n�zla ilgili verilen yasaklama ve imha karar�n� nas�l de�erlendiriyorsunuz?
Yasak ve imha karar� ilk de�il, son olacak gibi de görünmüyor. Türkiye'de söz ve dü�ünce özgürlü�ü güvence alt�na al�nmad�kça böyle siyasi sald�r�larla çokça kar��la��r�z. Son sansür yasas�yla bas�n alan�nda oldu�u kadar, insanlar�n her internet payla��m� suç-ceza mengenesine al�n�yor.

Edebiyat ve sanatsal üretime yönelik yasak ve sald�r�lar ise fa�ist, otoriter iktidarlar�n en acizle�tikleri, pespayele�tikleri durum. Bir eylemden korkabilirsiniz, dü�üncenin politik ifadesi ve sistemati�inden korkabilirsiniz; ama �iir gibi politik olsa bile imgeleyen, sezdiren, do�rudan politik karakter ta��mayan edebiyat ürününden niye korkars�n�z ya da k�zars�n�z? Karar vericilerin aczi, �iirlerin gücü burada ortaya ç�k�yor.

B�R DÖNEM HAK�KAT�N� ESTET�ZE ETMEYE ÇALI�TIM
Y�k�lacak Duvarlar bir dönem hakikatinin ruhunu ta��yordu. O ruhu estetize etme çabas� diyelim. Ayn� zamanda kad�n dizeleriydi. Bu kadar�na da tahammülleri yok demek ki... Hakikatin ya�anmas�na, do�rudan söylenmesine tahammülleri olmad��n� biliyoruz. Zaten bu nedenle ben ve arkada�lar�m 6 y�ld�r hapisteyiz. Ama �iiri, �ark�s� da en az gerçe�i kadar etkili anla��lan. Kendi ça��n�n, zaman�n�n ruhundan, hakikatinden süzülen �iirler, egemen dü�man�, ezilenin yolda�� olmu� daima. Hükümranlar her korktuklar�nda kitap kurban etmi�, yakma ayinleri düzenlemi�. Kitap imhas� tarih boyunca en utanç verici, ibretlik olaylardan say�l�r. Günümüz Türkiye'sinde iktidar�n ar damar� çatlad�� için, bir mahkemenin s�radan karar� say�yorlar.

ÜSTÜNDE F�GEN YÜKSEKDA� YAZMASAYDI TOPLATILIP ATE�E ATILMAZDI
Siyasi kimli�im ve tutsak HDP'lilerin her dönem her biçimde sald�r�lar�n hedefinde durmas� da yasak-imha karar�n�n nedenlerinden. Muhtemelen kitab�n üstünde Figen Yüksekda� yazmasayd�, toplat�l�p ate�e at�lmazd�. Sonuçta kime kar�� olursa olsun hunharl�ktan, fa�izmden ba�ka bir �ey de�il. Ama as�l önemlisi �u: �iir insan�n en kolay yüre�ine yazd��, en zor unuttu�u ve dilden dile en h�zl� yay�lan edebiyat türüdür. Toplasalar, yasaklasalar bile yanmaz, yok olmaz.

MAHKEME SARAY TAL�MATIYLA K�TABIMI TOPLATIP, YAKMA KARARI ALDI

Yasaklama ve imha karar�na gerekçe yap�lan �iiri biraz anlatabilir misiniz?
Kan�mca mahkeme karar�na gerekçe yazarken alelade seçtikleri bir �iir. Saray ve tepesindekiler "Figen Yüksekda�'�n kitab�n� yasaklay�n, bir de kriminale ba�lay�p toplat�n, yak�n" diye talimat vermi�; hakim de kitab�n ilk sayfas�n� aç�p oradaki ilk �iiri karara yazm��! Emin olun bu iktidar ve yarg�s�n�n mant��a, incelemeye, gerekçeye ihtiyac� yok. Bu kadar dümdüz ve baya�� biçimlerde gerçekle�tiriliyor say�s�z gasp ve ihlal. Tek bir �iire de�il, �iirlerin bütününe; kitaba ve kitab�n sahibine yönelik ideolojik-politik nefret as�l yasak-imha gerekçesidir.

BULUTLU BA�IM KEDERDEN ÇIKI� ��R�
Bulutlu Ba��m bir kederleni� ve kederden ç�k�� iiridir. Kitapta yer alan ço�u �iir gibi, tarihsel bir dönemde egemenlerin "kamu düzeni" ad� alt�nda yaratt�� vicdan, ahlak, insanl�k y�k�m�n�n yans�malar�na ��k tutar. As�l öfkeleri de buna zaten. Yoksa �iir duygusu, temas� bak�m�ndan di�erlerinden çok farkl� ya da "keskin" de�il.

BU SALDIRILARLA BANA DAHA FAZLA ��R YAZDIRIRLAR
Kitab� toplatan, yakt�ranlar ülkenin kur�undan a��r günlerini, Kürtlerin, kad�nlar�n, gençlerin en zor ölümlerle ya�amdan kopar�ld�� zaman�, tüm insani ve ortalama ahlaki duygulardan s�yr�lm�� olarak ya�ad�klar� için, bizim duygular�m�z� da dü�man biliyorlar. Toplumsal hakikatten, tarihin ve bugünün ya�ayan, kök salan insan ve mücadele gerçe�inden böyle kaçamayacaklar�n� da biliyorlar elbet. Ama ne kadar�n� tahrip ederlerse, sald�r�rlarsa kar say�yorlar. Tabii dü�ündükleri gibi karl� da ç�kamayacaklar. Çünkü böyle sald�r� ve yok etme, unutturma hamleleriyle, bana olsa olsa daha fazla �iir yazd�r�rlar.

K�TAPLAR G�B� �NSANLAR DA YAKMAYLA D�ZE GET�R�LEMEZ

12 Eylül döneminde çok say�da kitap toplat�ld�, yak�ld�, seçimler yakla��rken artan bask� ve devlet �iddetine ili�kin neler söylemek istersiniz?
Sadece 12 Eylül de�il, bütün fa�izm ve darbe dönemlerinde kitap toplama, yakma uygulamalar� ya�anm��. Türkiye'de rejim hiçbir zaman darbe çizgisinden kopmad�� için ara dönemlerde de s�k s�k onun yöntemlerine sar�l�yor. Saray iktidar�n�n ciddi taban kayb� ya�ad��, sömürü ve zor siyasetinin halklar�n tepkisini besledi�i �u günlerde bask� alan�n� geni�letiyor ve sistematize ediyorlar. �ktidar 2015'ten bu yana bütün seçimlere yasak, �iddet, provokasyon ve korku iklimi yaratarak gidiyor. Temsil me�ruiyetlerinin bu denli a�a�� dü�tü�ü bu süreçte daha fazlas�na da tevessül ederler.

Ama kitaplar gibi insanlar da yakmayla, y�kmayla, yasakla, zulümle dize getirilemez. Seçim arefesi, iktidar�n fa�ist siyasetinin zirveye ula�t�� bir süreç oldu�u kadar, devrimci yeninin do�du�u, zamana ruhunu üfledi�i bir süreçte olabilir. Bu zaman�n eylemi, sözleri, �iiri, roman�, müzi�i kendini yenilmez sanan muktedirin kibrini ve �iddetini delerek do�acak.

POP SANATÇILARINI TUTUKLAYARAK TOPLUMA �TAAT� DAYATIYORLAR

Son dönemde s�kl�kla ya�anan konser, festival yasaklar�, sanatç�lar�n hedef gösterilmesi, tutuklanmas�, kitaplar�n yasaklanmas�, imhas�na kar�� ne yapmak gerekiyor?
Her �eyden önce y�lmamak, vazgeçmemek gerekiyor. Çünkü gittikçe kapsam� geni�leyen bu yasaklar, y�ld�rma, korkutma, nefes alamaz hale getirme amac� ta��yor. �ktidar pop sanatç�lar�na varana kadar sald�r�p tutuklayarak ne kadar ileri gidebilece�ini göstermeye çal��yor ve en apolitik kesimlerin dahi hizaya çekilmesi, kendine itaat etmesi için örnekler yarat�yor. Gerici, fa�ist politik yönetim tarz�yla birlikte, buna paralel ya�am tarz�n� dayat�yor. Toplumu ya�am tarz� üzerinden de esir almak, pasifize etmek istiyor. Halklar�n, bilhassa kad�nlar ve gençlerin evden d��ar�ya, soka�a yönelimini kesmek amaçlan�yor. Zira toplumun herhangi bir festivalde, konserde, kültür-sanat etkinli�inde sosyalle�mesini, özgürle�mesini bile kald�ram�yorlar.

SOSYAL �ZOLASYONLA TOPLUMU YÖNETMEK �ST�YORLAR
Son iki y�l pandemi bahanesiyle her tür sosyal faaliyet alan�n�, payla��m ve dayan��ma kanal�n� halka kapatm��lar, bunu politik f�rsata tahvil etmi�lerdi. �imdi de hiçbir k�l�fa, bahaneye ba�vurmadan, toplumu sosyal izolasyon ve OHAL yöntemleriyle yönetmek i�lerine geliyor. Zaten ideolojik angajmanlar�, dinci gerici fa�izm programlar�n�n kaç�n�lmaz icraatlar�ndan biri bu yasaklar.

B�R KONSER YASAKLANIRSA 5 KONSER DÜZENLEYEL�M
Tabii her bask�c�, antidemokratik yasakla nas�l mücadele etmek gerekiyorsa bunlarla da ayn� �ekilde mücadele gerekiyor. Bir konser yasaklan�yorsa be� konser düzenlemek, bir festival iptal edildiyse olabilecek her yerde ve temada festival yapmak gibi... Bunlar� ille de profesyonel, komplike organizasyonlar �eklinde dü�ünmek zorunda de�iliz. Sokaklar, parklar, meydanlar ne güne duruyor? Fiili, me�ru yöntemlerle sanat hakk�n� ve onunla birlikte politik haklar� savunmak gerekiyor. Gülmek, e�lenmek, ne�e ve harekette birle�mek; müzikle, halayla, dansla ruhunu beslemek politiktir.

TOPLANMAKTA, SOKAKTA, HAYATTA ISRAR ETMEK �ART
�deolojik, politik sald�r�n�n hedefi haline gelmesi, sözünü etti�imiz sosyal, sanatsal etkinlikleri oldu�undan daha politize etti. Art�k bu yasaklar�n delinmesi, konsere, festivale gidenlerin niyetinden ba��ms�z bir politik direni�tir. Erdo�an'�n yurtd��na konsere gidenleri "a�a��l�k heveskarlar" ilan etmesi, i�in içindeki ideolojik nefreti, bask� ve sald�r�lar�n devam edece�ini gösteriyor. Dayan��mac� ve mücadeleci tutum sergilenmezse, yak�nda be�enmedikleri dü�ünleri yasaklamaya kadar giderler. Kürt dü�ününü bas�p gelin-damat tutuklayanlar, yar�n "kimin dü�ünü" diye bakmaz. Bugün "kimin festivali" diye bakmad�� gibi... Kendisinin de�ilse, her toplanma bask� ve müdahale menzilinde.

Bu nedenle toplanmakta, sokakta ve hayatta �srar etmek �art. Özgür konserler, festivaller ve dayan��ma, organizasyon platformlar� bu süreçte önemli rol oynar.

Yüksekda�: Bu sald�r�larla bana daha fazla �iir yazd�r�rlar

�lgili Haberler