GÜNCEL

�HD hasta tutsaklar raporu: 335'i a��r bin 412 hasta tutsak var

D�YARBAKIR
28 Nisan 2025 Pazartesi

Türkiye ve Kürdistan hapishanelerinde en az 335'i a��r, bin 412 hasta tutsak oldu�unu aç�klayan �HD, hasta tutsaklar�n derhal tahliye edilerek tedavi hakk�na eri�meleri ça�r�s� yapt�.

�nsan Haklar� Derne�i (�HD) Merkezi Hapishaneler Komisyonu, hasta tutsaklar raporunu �HD Diyarbak�r �ubesi'nde aç�klad�.

Adalet Bakanl��'n�n hasta tutsaklara ili�kin veri payla�maktan imtina etti�ini belirten �HD E� Genel Ba�kan� Hüseyin Küçükbalaban, "Hapishaneler bu ülkenin temel insan hak ihlallerinin en a��r ya�and�� yer. Veriler, sadece buz da��n�n görünen k�sm�" dedi.

PKK lideri Abdullah Öcalan'�n "Bar�� ve Demokratik Toplum Ça�r�s�"na dikkat çeken Küçükbalaban, "Kürt meselesinin ortaya ç�kard�� temel sorunlar var, insan haklar� sorunlar� var, tahribatlar var. 40 y�ll�k sava��n ortaya ç�kard�� tahribatlar var. Bu tahribatlar�n giderilmesi için Abdullah Öcalan taraf�ndan bir ça�r� yap�ld�. O günden bugüne bizler ve tüm kamuoyu devletin ne yapaca��na ili�kin beklenti içerisinde ama devletin henüz bir yol haritas� ortaya koymad��n� görmekteyiz" dedi.

'ATILMASI GEREKEN ADIMLARDAN B�R� HASTA TUTSAKLARIN TAHL�YES�'
Kürt sorununda çözüm için at�lmas� gereken temel ad�mlardan birinin hasta tutsaklar�n tahliyesi oldu�unu belirten Küçükbalaban, "Köy bo�altmalar, faili meçhuller, geçmi�le yüzle�me, 'umut hakk�'n�n sa�lanmas� konusunda ad�m at�lmas� konusu iyi niyeti ortaya koyacak ad�mlar olacak. Çünkü sava��n tahribat� o kadar büyük ki, devletin iyi niyet göstergesi olarak ad�m atmas� gerekiyor. Umut ediyoruz ki aç�klayaca��m�z bu rapor, siyasetçilere yol gösterecektir" ifadelerini kulland�.

403 B�N 60 TUTUKLU VE HÜKÜMLÜ VAR
Nuray Çevirmen ve Yusuf Erdo�an taraf�ndan aç�klanan raporda, �HD'ye gelen bilgiler, avukat müvekkil görü�meleri, mektuplar, aile ve yak�nlar�n�n ba�vurular�, hapishane ziyaretlerinde yap�lan görü�meler sonucunda tutsaklar�n ya�ad�� sa�l�k sorunlar�na dair tespitler yer ald�.

Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlü�ü'nün aç�klad�� istatisti�e göre Türkiye hapishanelerinde 7 Nisan 2025 itibar�yla 395 aç�k ve kapal� hapishanede 403 bin 60 tutuklu ve hükümlünün bulundu�u hat�rlat�lan hat�rlat�ld�� raporda, hasta tutsaklar�n sa�l�k durumlar�na dair bilgilerin hekimler taraf�ndan de�erlendirildi�i belirtildi.

335 HASTA TUTSA�IN DURUMU A�IR
Türkiye ve Kürdistan hapishanelerinde 161'i kad�n, bin 251'i erkek olmak üzere en az bin 412 hasta tutsak bulundu�u aktar�lan raporda, durumu a��r 335 hasta tutsa��n bulundu�u vurguland�. Bu tutsaklardan 230'unun tek ba��na ya�am�n� idame ettiremedi�ine i�aret edilen raporda, 105 tutsa��n da deste�e ihtiyac� oldu�u, 188 tutsa��n hastal�klar� nedeniyle düzenli kontrol edilmesi gerekti�i belirtildi.

"515 mahpusun hastal�klar� belirtilmesine ra�men de�erlendirme için gereken detaylar olmad��ndan ve 2 mahpusun da ne gibi hastal�klar� oldu�una dair bilgi edinilemedi�inden 517 mahpusun durumlar�n�n a��r olup olmad��na dair de�erlendirme yap�lamam��t�r" denilen raporda, ameliyat olmas� gereken 38, tedavi edilmesi gereken 21, tan� konulmas� gereken 34, hastal�� takip edilmesi gereken 247, ortopedik engeli olan 8, görme engeli olan 23, i�itme engeli olan 2 hasta tutsak oldu�u belirtildi.

TESP�TLER
Raporun devam�nda �u tespitlere yer verildi:
🔹"Hastane sevkleri, tek ki�ilik ebatlarda bölmelerde ve insanl�k onuruna yak��mayan nakil araçlar�yla yap�lmakta ve bu durum sa�l�k hakk� bak�m�ndan ciddi s�k�nt�lara neden olmaktad�r. Bu araçlar özellikle epilepsi, ast�m ve atak geçirme riski yüksek hastal�klar�n yan� s�ra kronik hastal�klar� bulunan mahpuslar için ciddi riskler te�kil etmektedir. Ring araçlar�nda yaz�n klimalar�n aç�lmamas�, k��n �s�t�lmamas�, araçlar�n içi a��r� kirli ve hijyen kurallar�na uygun olmamas� nedeniyle hastal�klar� tetiklemektedir. Mahpuslar poliklini�e ç�kar�lana dek ve hapishaneye dönünceye kadar bu ring araçlar�n�n içinde saatlerce bekletiliyor.
🔹Kelepçeli muayene dayatmas� ve hasta-doktor mahremiyetini yok sayan muayene odas�na jandarma ve infaz koruma memurlar�n�n girmesi de sa�l�k hakk� ihlali olu�turmaktad�r.
🔹Son y�llarda jandarma taraf�ndan yap�lan insanl�k onuruna ayk�r� bir �ekilde a��z içi arama dayatmas� ve çe�itli insan onurunu yok sayan uygulamalar nedeniyle de hasta mahpuslar hastanelere gidemiyorlar.

HASTA TUTSAKLAR ZAMANINDA REV�RE ÇIKARILMIYOR
🔹Hasta mahpuslar zaman�nda revire ç�kar�lm�yor, revirlerden polikliniklere ve polikliniklerden 3. basamak sa�l�k hizmetlerine sevk i�lemlerinde ise aylarca s�rada bekletiliyorlar.
🔹A��r olan mahpuslar dahi olmak üzere, mahpuslar yata�a kelepçeleniyor. Di� çekimleri, kan al�m� ve tüm muayeneler esnas�nda kelepçeler ç�kart�lm�yor.
🔹Hastane poliklini�inde hasta-doktor mahrem ili�kisinin askerlerce ihlal ediliyor ve doktorlar�n tedavi protokolünü i�letmiyor.
🔹Mahpuslar�n bulunduklar� ko�u� ve hücreler yeterince �s�t�lm�yor, havaland�r�lm�yor. Havaland�rma saatleri k�s�tlan�yor.
🔹Temiz suya ve s�cak suya eri�im imkanlar� k�s�tlan�yor. �ebeke suyu temiz olmad�� için mahpuslar içme suyunu kantinden almak zorunda kal�yor. Maddi imkan� olmayanlar kirli ve sa�l�kl� olmayan suyu tüketmek zorunda kal�yor.

�A�E BEDELLER� YETERS�Z, YEMEKLER BESLEY�C� DE��L
🔹Mahpuslar�n ia�e bedelleri yetersiz, yemekler besleyici de�il, miktar� az olmas�na tutuluyor.
🔹Kimi hapishanelerde mahpuslar a��r� kalabal�k ko�u�larda tutuluyor. Bu durum sa�l�k sorunlar�n� olumsuz etkilemektedir. Yeteri kadar �s�nma, hijyen, ki�iye ait özel alan�n olmamas� ve beraberinde birçok sorunu beraberinde getirmektedir.
🔹Hapishanelerde yemekler plastik kaplarda veriliyor, plastik kaplar�n sa�l��a uygun olmad��ndan dolay� mahpuslar�n metal kap verilmesi talepleri kabul edilmiyor.
🔹Yüksek Güvenlikli Kapal� Hapishanelerde mahpuslar tek ba�lar�na hücre tipi odalarda tutuluyor. Hasta mahpuslar ve engelli mahpuslar�n da bir k�sm� tekli odalarda tutulmaya devam edilmekte, bu da ya�am hakk� ihlallerini beraberinde getirmektedir. Bu hapishanelerde mahpuslar, çama��rlar�n� bulunduklar� odalarda y�kamak ve kurutmak zorunda kalmaktad�rlar.
🔹Yüksek Güvenlikli Kapal� Hapishanelerde avluya aç�lan tek penceresinin parmaklar�n�n üzeri de tel kafeslerle kapat�lm��t�r. Bundan dolay� al�nacak temiz havan�n azl�� ve ayd�nlatman�n yetersizli�i de sa�l�k sorunlar�na yol açmaktad�r."

ÖNER�LER
Raporun son k�sm�nda s�ralanan önerilerden öne ç�kanlar ise �u �ekilde:
🔹"Türkiye hapishanelerinde bulunan hasta mahpuslar�n acil ve kal�c� tedavileri yap�lmal�, hapishane ko�ullar�nda tedavisi yap�lamayan/yap�lmayan hasta mahpuslar�n da acilen infazlar� durdurulmal�d�r.
🔹Hapishanelerde bu durumda olan mahpuslar�n sa�l�k durumlar� evrensel ve bilimsel ölçütlere göre de�erlendirilmeli ve halen hapishanelerde bulunan a��r hasta mahpuslar�n tümü tam te�ekkülü herhangi bir hastane raporuna istinaden derhâl sal�verilmeli, tedavileri ailelerinin yan�nda sürdürülmeli ve sa�l�k sigortas� devlet taraf�ndan kar��lanmal�d�r.
🔹Mahpuslar�n ruh ve bedensel bütünlüklerine yönelik tehditler ortadan kald�r�lmal�, insan onuruna yara��r uygulamalar geli�tirilmelidir. Gerekli önlemi almayan ve etkisi olan ki�iler varsa etkin soru�turmalar yap�lmal� ve yapt�r�mlar uygulanmal�d�r.
🔹Yeterli ve sa�l�kl� beslenmek temel insan hakk�d�r. Sa�l�k sorunlar� olan mahpuslar, doktorlarca reçete edilmi� yiyecekleri alma hakk�na sahiptirler. Cezaevi idareleri taraf�ndan hasta tutuklu veya hükümlülere diyete uygun yemek sa�lanmal�d�r.

TEK K��L�K R�NG ARACI KALDIRILMALI
🔹Hastalar�n revire ç�kar�lmalar�, hastaneye sevkleri h�zland�r�lmal�d�r. Te�his, tedavi ve kontrollerinin uzman hekimler taraf�ndan yap�lmas� sa�lanmal�d�r. Hapishanelerdeki sa�l�k personeli say�s� artt�r�lmal�d�r.
🔹Hastalar�n havas�z, k��n so�uk, yaz�n s�cak ringler ile hastaneye sevk edilmesi, hastane önlerinde ringler içerisinde saatlerce bekletilmesi uygulamalar�na son verilmelidir. A��r hastalar�n ring araçlar� ile de�il ambulansla hastanelere sevki sa�lanmal�d�r. Tek ki�ilik ring arac� tamamen kald�r�lmal�d�r.
🔹Kelepçeli muayene ve tedavi yöntemi uygulamas�ndan vazgeçilmelidir. Güvenlik ihtiyaçlar�n� yeterli bir �ekilde kar��layacak ba�ka yollar bulunabilir ve bulunmal�d�r; bu tür hastanelerde bir gözetim biriminin olu�turulmas� bu çözümlerden bir tanesi olabilir.
🔹Her hasta mahpusun t�bbi etik gere�i, her hastaya uygulanmas� gerekti�i gibi, mahremiyetine sayg� gösterilen bir ortamda, insan onuruna yak��r bir �ekilde sa�l�k hizmeti alma hakk� vard�r.

ATK �NFAZ ERTELEME RAPORLARINDA TEK MERC� OLMAKTAN ÇIKARILMALI
🔹Adli T�p Kurumu sa�l�k sebebiyle infaz�n ertelenmesi raporlar�nda son ve tek merci olmaktan ç�kar�lmal� ve tam te�ekküllü hastaneler ve üniversite hastanelerinin raporlar� da kabul edilmelidir.
🔹Sa�l�k sebebiyle infaz�n ertelenmesi kararlar�nda cumhuriyet savc�lar�n�n takdir yetkisi kald�r�lmal�, hastanelerin verdi�i raporlar esas al�narak cezalar�n infazlar� ertelenmeli, hasta mahpuslar�n infaz ertelemesi önündeki 'toplum güvenli�i bak�m�ndan tehlike' kriteri kanundan ç�kar�lmal�d�r. Sa�l�k durumu nedeniyle ceza infaz�n�n tehiri konusunda ki�ilerin mevcut t�bbi durumu d��nda hiçbir k�s�t yer almamal�d�r.
🔹A�HM'in Gurban/Türkiye grup kararlar� uyar�nca mahpuslar�n müddetnamelerinde ya�lar� ve sa�l�k durumlar� dikkate al�narak tahliye olabilecekleri uygun bir tarih yer almal�d�r.
🔹Cumhurba�kan�n�n sa�l�k sebebi ile mahpuslar� af yetkisini düzenleyen genelgesi de�i�tirilmeli, Cumhurba�kan� a��r hasta mahpuslar ile ilgili yetkisini ayr�m gözetmeksizin kullanmal�d�r.
🔹Türkiye'nin mevcut infaz rejimi BM Mandela Kurallar�na uyumlu hale getirilecek �ekilde de�i�tirilmeli, TMK bak�m�ndan infazda ayr�mc�l��a son verilmelidir."

�HD hasta tutsaklar raporu: 335'i a��r bin 412 hasta tutsak var

�lgili Haberler