GÜNCEL

�HD ve T�HV: ��kencesiz bir dünya mümkündür

ETHA
26 Haziran 2021 Cumartesi

26 Haziran ��kence Görenlerle Dayan��ma Günü dolay�s�yla aç�klama yapan �HD ve T�HV, "��kencesiz bir dünya mümkündür" diye belirtti.

�nsan Haklar� Derne�i (�HD) ve Türkiye �nsan Haklar� Vakf� (T�HV), 26 Haziran ��kence Görenlerle Dayan��ma Günü dolay�s�yla "Her �eye kar��n i�kencesiz bir dünya mümkündür" ba�l�kl� ortak aç�klama yapt�.

Aç�klamada, "Birle�mi� Milletler (BM) '��kence ve Di�er Zalimane, �nsanl�k D�� ya da Onur K�r�c� Muamele ya da Cezaya Kar�� Sözle�me' 26 Haziran 1987 tarihinde yürürlü�e girmi�tir. BM 1997 y�l�nda bugünü '��kence Görenlerle Dayan��ma Günü' olarak ilan etmi�tir" denildi.

Türkiye'nin de alt�na imza att�� bu Sözle�me, insan�n sahip oldu�u onur ve de�eri korumak için i�kenceyi mutlak olarak yasaklad��n� vurgulanan aç�klamada, "�nsanl�k ailesinin ortak kazan�m� olan ve modern insan haklar� hukukunun en temel kurallar�ndan birini olu�turan bu yasak, normlar hiyerar�isi aç�s�ndan üstün kural, ba�ka bir deyi�le buyruk kural niteli�indedir. Dolay�s�yla hiçbir ko�ulda istisnas� olmaz. Sözle�menin 2. maddesinin 2. paragraf�nda bu durum �öyle ifade edilir: 'Hiçbir istisnai durum ne harp hâli ne de bir harp tehdidi, dâhili siyasî istikrars�zl�k veya herhangi ba�ka bir ola�anüstü hâl, i�kencenin uygulanmas� için gerekçe gösterilemez'" diye belirtildi.

Bu aç�k ve net belirlemeye kar��n i�kence, hâlen dünyan�n pek çok ülkesinde devletler taraf�ndan halklara kar�� insanl�k d�� bir cezaland�rma ve y�ld�rma arac� olarak kullan�ld�� ifade edilen aç�klamada, "Türkiye '��kenceye Kar�� Sözle�me'yi 1988 y�l�nda kabul etmi�, Anayasa ve Ceza Kanunu'nda i�kenceyi yasaklam��t�r" denildi. Türkiye'nin i�kenceyi yasaklamas�na ra�men i�kence askeri darbeler döneminde de�il tüm cumhuriyet tarihi boyunca sistematik bir devlet politikas� olarak varl��n� korudu�unun alt� çizilen aç�klamada, "Siyasal iktidar�n giderek daha fazla otoriterle�mesi ile orant�l� biçimde; devlet erkinin çe�itli kademelerinde yayg�nla�an yasa, kural ve norm denetiminden kaç�nma, keyfilik, bilinçli ihmal gibi sebeplerle usul güvencelerinin ihlal edilmesi, gözalt� sürelerinin uzunlu�u, izleme ve önleme mekanizmalar�n�n i�levsiz k�l�nmas� ya da ba��ms�z izleme ve önlemenin hiç olmamas�, en yetkili a��zlardan yap�lan i�kenceyi bizzat te�vik edici söylemler, köklü cezas�zl�k politikalar� vb. sonucunda, resmi gözalt� merkezlerinde i�kence ve di�er kötü muamele uygulamalar� tüm a��rl�� ve vehameti ile devam etmektedir" ifadeleri kullan�ld�.

Covid-19 salg�n�yla mücadele kapsam�nda al�nan tedbirlere uyulmad�� gerekçesiyle çok say�da ki�inin, bireysel ya da toplu biçimde polisin i�kence ve di�er kötü muameleye maruz kald�� kaydeden �HD ve T�HV, aç�klaman�n devam�nda �unlar� belirtti:

"Keza y�l boyunca demokratik bir toplumun temelini olu�turan ve Anayasa taraf�ndan da teminat alt�na al�nm�� olan toplanma ve gösteri yapma özgürlüklerini bar��ç�l biçimde kullanarak üniversitelerine atanm�� rektörü protesto eden Bo�aziçi ö�rencileri, �stanbul Sözle�mesinden ç�k�lmas�na itiraz eden kad�nlar ve LGBT�+'lar, sendikal� olduklar� için i�lerinden at�lan ve hak arayan i�çiler, hava, toprak ve sular�na sahip ç�kan köylüler ve ya�am savunucular�, ba�ta HDP olmak üzere demokratik muhalefeti büyütmek isteyen siyasi partiler, kamu kurumu niteli�indeki meslek örgütleri, temel hak ve özgürlükleri korumak isteyen insan haklar� savunucular� bu zalimane ve utanç verici kolluk �iddetine maruz kalm��lard�r.

"Yak�n tarihimizin en utanç verici insan haklar� ihlallerinden biri olan insanl��a kar�� suç niteli�indeki zorla kaç�rma/kaybetme vakalar�nda OHAL'in ilan edildi�i 2016 y�l�ndan bu yana yeniden bir art�� görülmesi son derece endi�e vericidir. Kaç�r�lan iki ki�iden, Yusuf Bilge Tunç'tan 8 A�ustos 2019 tarihinden, Hüseyin Galip Küçüközyi�it'ten ise 29 Aral�k 2020 tarihinden bu yana haber al�namamaktad�r. Bu vesileyle yetkililere söz konusu ki�ilerin ak�beti hakk�nda kamuoyuna derhal somut bilgi vermeleri gerekti�ini bir kez daha hat�rlatmak istiyoruz.

"��kence ve di�er kötü muamele uygulamalar�n�n her aç�dan yo�un olarak ya�and�� cezaevleri, Covid-19 salg�n� ile birlikte ülkenin ya�amsal aç�dan en riskli mekânlar� haline gelmi�tir. Adalet Bakanl�� taraf�ndan salg�n gerekçe gösterilerek al�nan önlemlerle hapishanelerde mahpuslar�n zaten k�s�tlanm�� olan haklar� daha da k�s�tlanarak i�kence ve di�er kötü muamele boyutuna varan yeni bir 'normal' yarat�lm��t�r."

��kenceyi önleme/durdurma yükümlülü�ü öncelikle devletlere ait oldu�unun alt� çizilen aç�klamada, "Dolay�s�yla insan haklar� savunuculu�unun bir gere�i olarak y�llard�r sab�r ve �srarla dile getirdi�imiz a�a��daki asgari talepleri siyasal iktidara bir kez daha hat�rlat�yor ve ivedilikle gerçekle�tirilmesini istiyoruz" diye belirtildi.

�HD ve T�HV ortak aç�klamada �u talepleri s�ralad�:
🔹��kencenin ülkemizde bu boyutta olmas�n�n en temel nedeni i�kence yasa��n�n mutlak niteli�i ile ba�da�mayan çok ciddi bir cezas�zl�k kültürünün varl��d�r. Her �eyden önce s�radan bir kural haline getirilmeye çal��lan cezas�zl�k politikalar�na son verilmelidir.
🔹Her düzeyde yetkililer i�kenceyi ve i�kenceciyi öven, te�vik eden söylemlerden vazgeçmeli, uluslararas� mekanizmalar�n tavsiyeleri do�rultusunda i�kence uygulamalar� kamuya aç�k bir �ekilde kesin olarak k�nanmal�d�r.
🔹Gözalt� ko�ullar�nda usul güvenceleri eksiksiz olarak uygulanmal�d�r.
🔹Gözalt� süreleri k�salt�lmal�d�r.
🔹Mevcut Türkiye �nsan Haklar� ve E�itlik Kurumu (T�HEK) kald�r�lmal� OPCAT ve Paris �lkelerine uygun tümüyle ba��ms�z bir ulusal önleme mekanizmas� olu�turulmal�d�r.
🔹Kolluk Gözetim Komisyonu tarafs�z ve ba��ms�z hale getirilmelidir.
🔹��kencenin belgelenmesi ve raporland�r�lmas� bir BM belgesi olan '�stanbul Protokolü' ilkelerine göre yap�lmal�d�r.
🔹��kenceye ili�kin iddialar h�zl�, etkin, tarafs�z bir �ekilde soru�turulmal�, ba��ms�z heyetlerce ara�t�r�lmal�, adli yarg�lama süreçlerinin her a�amas�nda uluslararas� etik ve hukuk kurallar�na uygun davran�lmal�d�r.

�HD ve T�HV: ��kencesiz bir dünya mümkündür

�lgili Haberler