GÜNCEL

'Rezerv alan düzenlemesiyle halk�n mal�na çökecekler'

�STANBUL (P�nar Gay�p)
13 Aral�k 2023 Çar�amba

AKP-MHP iktidar� Van depreminin ard�ndan ç�kard�� "rantsal dönü�üm" yasas�nda rezerv alan tan�m�n� de�i�tirdi. ETHA'ya konu�an Polen Ekoloji Kolektifi'nden mimar Doç. Dr. Köksal, düzenlemeyi, "halk�n mal�na çökme, kent ya�am�n� gasp etme" olarak nitelendirdi. R�za göstermeyenlerin polis ve jandarma zoruyla engellenece�ine i�aret eden Köksal, sermaye ve in�aat �irketleri odakl� rant düzenlemesinin revize edilerek de�il, örgütlenerek, mücadele ederek, dayat�lan r�za mekanizmalar�na daha güçlü itiraz ederek de�i�tirilebilece�ini vurgulad�.

Türkiye deprem bölgesi. Pek çok kentte aktif fay hatlar� var. Üstelik bunlar�n büyük k�sm� büyük depremler üretecek faylar. Son büyük depremi 6 �ubat 2022 tarihinde ya�ad�k. Mara� merkezli depremde on binlerce ki�i ya�am�n� yitirdi. Ya�anan ölümlerin tek bir nedeni vard�, rant politikalar�. Kentler yerle bir oldu, hayatta kalanlar açl�k ve yoksullukla sokakta ya�amaya mahkum edildi. Daha önceki iktidarlar gibi AKP-MHP iktidar� da, depremi in�aat �irketlerini palazland�rmak, sermayeye yeni kar ve rant alanlar� açmak için kulland�.

6 �ubat depreminin ard�ndan kamuoyunda Kentsel Dönü�üm Kanunu olarak bilinen Afet Riski Alt�ndaki Alanlar�n Dönü�türülmesi Hakk�nda Kanun'da de�i�iklik yap�larak Rezerv Yap� Alan� tan�m� de�i�tirildi. 6306 say�l� kanunun uygulanmas� için pilot bölge seçilen Antakya'da çok say�da mahalle Rezerv Yap� Alan� ilan edildi.

Aylarca sokakta dört duvar olmadan ya�amaya mahkum edilen halk r�za göstermeye zorland�. �tiraz edenlere polis, jandarma sald�rd�. Yasada yap�lan de�i�iklik polis ve jandarma sald�r�s�n�n önünü alenen açt�. Mara� depreminin ard�ndan �stanbul depremi konu�ulmaya ba�land�. Ancak kentin depreme dayan�kl� olmas� için herhangi bir çal��ma yap�lm�yor. 6306 say�l� yasada yap�lan de�i�iklikle rezerv alan tan�m� de�i�tirildi. Daha önce herhangi bir yap�la�ma olmayan deprem veya afet riski bar�nd�rmayan alanlar yap�la�maya aç�labiliyorken, yeni düzenlemeyle üzerinde yap�la�ma olan herhangi bir yer rezerv alan ilan edilebilecek.

Yap�lan düzenleme, mal sahiplerine 15 gün içinde itiraz hakk� tan�yor. Bakanl�k 5 gün içinde itiraz� de�erlendirecek, e�er reddedilirse ba�ka bir onaya gerek kalmadan, ret i�lemi kesinle�mi� olacak. Rezerv alan ilan edilen bölgedeki mülk sahipleri arazilerinin yüzde 30'unu idareye devretmek zorunda. Daha önce üçte ikinin r�zas� aran�rken yeni düzenlemeyle bu oran yüzde 51 olarak de�i�tirildi. Ve itiraz edenler onay vermezse, bu mülkler di�er payda�lara aç�k art�rma ihale suretiyle sat�labilecek, sat�� gerçekle�mezse idareye devredilecek.

'YASA TAMAMEN SERMAYE VE �N�AAT F�RMALARI ODAKLI'
Devletin ve in�aat �irketlerinin halk�n mal�na çökmesine ili�kin yasal düzenlemeyi de�erlendiren Polen Ekoloji Kolektifi'nden mimar Doç. Dr. Gül Köksal, 6306 say�l� yasan�n Van depreminin ard�ndan yap�ld��n� hat�rlatt�. Yasan�n Van'daki depremin yaratt�� y�k�m� ortadan kald�rmad��n�, hatta ekosisteme zarar verdi�ini kaydeden Köksal, düzenlemenin tamamen sermaye ve in�aat �irketleri odakl� oldu�una dikkat çekti.

POL�S VE JANDARMA ZORUYLA RIZA ÜRETME
Çevre �ehircilik �klim Bakanl�� ve TOK� eliyle yürütülen bu yasayla Kentsel Dönü�üm Ba�kanl�� kuruldu�unu kaydeden Köksal, riskli alan tespiti yap�lmas�na yönelik bir engel olursa, bu engele kar�� polis, jandarman�n kap�lar� aç�labilece�ine, güç kullanabilece�ine dikkat çekti. Yani yasada yap�lan son düzenlemeyle r�za göstermeyenler devletin copu, tomas�, gaz bombas� ile raz� edilmeye çal��lacak.

'HATAY'DAN SONRA TÜRK�YE'N�N ÇE��TL� YERLER�NDE UYGULANMAYA BA�LADI'
Depremin hemen ard�ndan ilk rezerv ilan�n Antakya merkezde 126 Nolu kararname ile ilan edildi�ini söyleyen Köksal, "Burada insanlar�n binalar� y�k�ld�, çok kötü durumdayd�lar. Artç�larla birlikte geçici ya�am ko�ullar� do�ru dürüst in�a edilmedi. �nsanlar�n kendine dayat�lan de�i�iklikleri kabul etmek, r�za göstermek zorunda kald��, k��ta aç�kta kald�� bir durum var. Rezerv alan konusu Hatay'dan sonra Türkiye'nin çe�itli yerlerinde ilan edilmeye ba�land�" bilgisini verdi.

'DAHA ÖNCE C�ZRE, SUR VE VAN'DA UYGULAMALARI GÖRDÜK'
6306 say�l� yasan�n 2012'de ilan edilmesinin ard�ndan ya�anan "imar aflar�/bar��lar�"n� hat�rlatan Köksal, depreme uygun olmayan kentle�me politikas�n�n sürdü�üne, bu politikan�n sürece�ine i�aret etti. "�ktidar�n asl�nda mülk hakk�na göz koydu�u bir düzenleme olarak kar��m�za ç�k�yor" diyen Köksal, Sulukule ve Tarlaba��'nda ya�ayan insanlar�n evlerinden at�ld�klar� örnekleri an�msatt�. Sur, Cizre, Van ve �stanbul'da "kentsel dönü�üm" ad� alt�ndaki süreçlerde r�za göstermeyip direnen insanlar�n yasaya ra�men elektrik, su ve do�algazlar�n�n kesildi�ini hat�rlatan Köksal, �öyle devam etti: "Yasa mevcut haliyle bile yurtta� aleyhine, sermaye lehine; in�aat sermayesini ve in�aat firmalar�n� güçlendirecek �ekilde uygulanageldi. Özetle kas�mda yürürlü�e giren de�i�iklik de yurtta� aleyhine, sermaye ve in�aat firmalar� lehine."

'DEPREM HAR�TASI D�KKATE ALINSAYDI SONUÇ FARKLI OLURDU'
Topra��n tüm canl�lar için kullan�m de�erinin kapitalist düzende topra��n mülkle�tirilmesi ve imar faaliyeti eksenli hale getirildi�ine i�aret eden Köksal, Afet Yasas�'n�n ilk ç�k�� amac�n�n "niteliksiz ya�am yerlerinin iyile�tirmesi" oldu�unu ancak, topra��n dönü�üm de�erinin yüksek oldu�u yerlerin ele geçirilmesi �eklinde uyguland��n� aktard�. Yasadaki kentle�me politikas�n� ele�tirdi�ini de vurgulayan Köksal, "Ama yasan�n kendisi bile do�ru uygulansayd�, Türkiye'nin deprem haritas�ndaki riskli alanlarda düzgün ve nitelikli tespitler yap�lsayd� sonuç farkl� olurdu" de�erlendirmesinde bulundu.

'MALA ÇÖKME, KENT YA�AMINI GASP ETME DÜZENLEMES�'
6 �ubat depremlerinin ard�ndan herkesin evini, yap�s�n� kontrol ettirdi�ine dikkat çeken Köksal, "Buralar�n y�k�l�p yeniden yap�lmas� de�il, güçlendirme yeterliyse güçlendirilmesi gerek. E�er içinde ya�anamayacak kadar kötü durumdaysa y�k�l�p yeniden yap�lmas�na yönelik bir bütçe aç�lsayd�, TOK� bu amaçla kurulmas�na ra�men '80'lerden itibaren tamamen ba�ka bir yöne evrilmeseydi, imar aff�/bar�� ad� alt�nda insanlar�n uygun olmayan yerlerinden (alanlar�ndan) s�rf ka��t üzerinde kayda geçsin diye para al�nmasayd� böyle �eyler ya�anmayacakt�. Yasan�n ileri sürdü�ü �eyler bilimsel çerçevede, uzmanlar�n ifade etti�i �ekilde yap�lsayd� bile 6 �ubat depremleri sonras� süreçle kar��la�mayacakt�k. '99 ve 2012 depremlerinden yeterli ders al�nsayd� buna uygun iyile�tirme yap�lsayd�, bunlar� ya�amayacakt�k. Ama süreç tam tersi i�liyor, 6 �ubat depremleri sonras�nda da bir planlama çal��mas� yapmak yerine meralar, ormanl�k alanlar, yap�la�maya uygun olmayan yerler, herhangi bir zemin çal��mas� yap�lmadan imara aç�lacak �ekilde, plan� b�rak�n proje ölçe�inde çizilmeye ba�land�. Örne�in Hatay Havaliman�n�n yine ayn� yerde teknik olarak iyile�tirilece�i söylenerek yap�lmas� gündemde" diye konu�tu. Meslek odalar�n�n bypass edildi�ini, insanlar�n itiraz etmelerinin, örgütlenmelerinin devletin zor ayg�tlar�yla engellendi�ini belirten Köksal, "Kendi yerini kom�una satar�z, almazlarsa biz üstleniriz, rezerv alan isterseniz yüzde 30'u bize verin. Amiyane tabirle mala çökme, kent ya�am�n� gasp etmeye yönelik bir düzenleme" diye ekledi.

'KABUL ETT��M�Z REV�ZYON HER SEFER�NDE ALEYH�M�ZE ��L�YOR'
Rezerv alan ilan�na ili�kin durumu iyile�tirme ad� alt�nda pazarl�k yap�lmas�n� ele�tiren Köksal, TMMOB, Tabip Odas�, Eczac�l�k Odas�, kimi uzmanlar�n 'rezerv alan olsun ama bu ko�ullarda olmas�n' türünden aç�klamalar�n� ele�tirdi, "Bize sunulanlar� revize etmek üzere masaya her oturdu�umuzda, aleyhimize i�liyor. Bunu böyle yapmay�n demek orada i�leyen politikaya kökten kar�� ç�kmay� engelliyor. Ve Pilot alan Hatay'da uyguland�� takdirde olas� bir �stanbul depreminde çok daha a��r �eylerle kar��la�aca��z" uyar�s�nda bulundu.

Köksal, Antakya merkezindeki riskli alan projelendirmesini, 'Be�li Çete' diye adland�r�lan ekibin ba��ndaki Türkiye Tasar�m Vakf� Ba�kan� Mehmet Kalyoncu'nun bulundu�u bilgisini verdi. O alanda riskli ve rezerv alan aras�nda mülkiyet geçi�i olaca��n� öngördü�ünü kaydeden Köksal, Kalyoncu'nun "Görev verilirse �stanbul'u da böyle yapar�z" sözleriyle �stanbul'a çökme planlar� yapt��na dikkat çekti. "Asl�nda sermaye bize nas�l hareket edece�ini ve bir sonraki ad�m�n� da söylüyor" diyen Köksal, büyük bir sorunla kar�� kar��ya oldu�umuza vurgu yaparak, bunu dikkate alarak hareket plan� olu�turmam�z gerekti�ini söyledi.

�ktidar�n politikalar�n�n rant ve sermaye odakl�, canl� ya�am�na kar��, ekosistemi yok etmeye dönük oldu�unun alt�n� çizen Köksal, halk�n kaderine boyun e�memesi gerekti�ini, tek yolun mücadelede oldu�unu ifade ederek �unlar� söyledi: "Bu zamana kadar çe�itli biçimlerde mücadelede bulunduk örgütlenerek. Ama bu yapt�klar�m�z�n yeterli olmad�� bir durum var. Bize dayat�lan r�za mekanizmalar�na kar�� daha güçlü itiraz edecek bir süreci örmemiz gerek."

'Rezerv alan düzenlemesiyle halk�n mal�na çökecekler'

�lgili Haberler