İHD'den hasta tutsaklara ilişkin genelgeye dair açıklama
Hasta tutsaklara ilişkin Adalet Bakanlığı genelgesinin 5. maddesine dikkat çeken İHD Eş Genel Başkanı Türkdoğan, "Hakkında rapor verilen mahpus ile ilgili olarak kolluk marifeti ile mahpusun mesleği, şahsi durumu ve aile durumunun araştırılacak olmasının yazılması uygulamada sıkı takip edilmesi gerekmektedir. Çünkü TMK kapsamındaki mahpuslar bakımından bu tarz araştırmalar genellikle sübjektif kanaat içermektedir" dedi.
Adalet Bakanlığı'nın hasta tutsakların tahliyesini kapsayan genelgesine ilişkin İnsan Hakları Derneği (İHD) Ankara Şubesi, genel merkezde bir basın toplantısı düzenledi. Söz alan İHD Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan, hasta tutsakların maruz kaldığı hak ihlallerine dikkat çekti. 655'i ağır olmak üzere 517 hasta tutsak olduğunu yineleyen Türkdoğan, 2022 yılında 76 tutsağın hayatını kaybettiğini bunlardan 35'inin hastalıkları nedeniyle yaşamını yitirdiğini söyledi.
1 Ocak 2006 tarih ve 20 sayılı Adalet Bakanlığı Genelgesi ile Cumhurbaşkanının Anayasanın 104. maddesine göre sürekli hastalığı bulunan, sakatlığı veya kocama sebebi ile hapishanede kalamayacak durumda olan tutsakların cezalarını hafifletmek veya kaldırmak ile ilgili yetkisinin düzenlendiğini hatırlatan Türkdoğan, İnfaz Kanunu'nda yapılan değişiklik ile "cezaevinde yaşamını tek başına idame ettirememe" ile "toplum güvenliği bakımından tehlike oluşturmamak" kriterlerinin eklenmesiyle daha fazla ağır hasta tutsağın tahliyesinin yolunun açıldığına dikkat çeki. Türkdoğan, "Ancak infaz kanununun özellikle 25.maddedeki kapsamında olan ağırlaştırılmış müebbet hükümlüleri ile ATK raporu ile salıverilmeleri gerekirken, toplum güvenliği bakımından tehlike oluşturduğu düşünülen ağır hasta mahpuslar salıverilmemiş, ayrıca TMK kapsamındaki ağır hasta mahpuslara yönelik ayrımcılık yapılarak salıverilmeleri rapor verilmeyerek engellenmişti. Kovid-19 bahanesi ile çıkarılan 7242 sayılı İnfaz Kanunu değişikliği ile adli mahpusların salıverilmesi kolaylaştırılmış ancak TMK kapsamındaki mahpusların salıverilmeleri daha da zorlaştırılmıştır" dedi.
Tüm yaşanan gelişmelerin hasta tutsaklar sorununu çözmediğini, aksine daha da büyümesine yol açtığını dile getiren Türkdoğan, "2022 yılında 80 yaş üstü mahpuslardan Nusret Muğla, Yusuf Bekmezci, Abdo Baran ve Vural Avar'ın hastalıkları nedeni ile hapishanede yaşamlarını yitirmesi tartışmaları kamuoyunun gündemine taşımıştır. Adalet Bakanı Bozdağ Ağustos 2022 ayında yaptığı bir açıklamada, hasta mahpusların durumu ile kelepçeli muayene konusunda yeni düzenleme yapılacağını belirtmesi üzerine, İHD olarak kapsamlı bir rapor hazırlamış ve 4 Kasım 2022'de bu raporu kamuoyu ile paylaşmıştık. Bu raporu Adalet Bakanlığı başta olmak üzere TBMM komisyonlarına, siyasi partilere göndermiştik. Adalet Bakanlığı ilk adımı atmıştır. Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğünün 2 Ocak 2023 tarih ve 20/1 nolu genelgesi ile sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile kişilerin cezalarının hafifletilmesi veya kaldırılması hakkında işlemler konusunda yeni kriterler getirilmiştir. Bu genelge ile mahpusların veya kanuni temsilcilerinin talebi olmaksızın Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafından resen işlem başlatılabileceği düzenlenmiştir. Bu oldukça önemli ve iyi olarak değerlendirilebilecek bir adımdır" ifadelerini kullandı.
Yayınlanan genelgenin 5. maddesine atıfta bulunan Türkdoğan, "Hakkında rapor verilen mahpus ile ilgili olarak kolluk marifeti ile mahpusun mesleği, şahsi durumu ve aile durumunun araştırılacak olmasının yazılması uygulamada sıkı takip edilmesi gerekmektedir. Çünkü TMK kapsamındaki mahpuslar bakımından bu tarz araştırmalar genellikle sübjektif kanaat içermektedir. Bu yönü ile genelgenin bu kısmını eleştirmekteyiz. Genelgede tutuklular bakımından da aynı işlemlerin yapılması gerektiği ve bu kişiler ile ilgili bu durumun bir tahliye sebebi olarak belirtilip bu konuda mahallinde karar verilmesinin istenmesinin de önemli olduğunu düşünüyoruz. Çünkü mahkemeler sürekli hastalığına rağmen çok sayıda tutuklu ile ilgili tutuk devam kararı vermektedirler. Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan genelgenin hasta mahpusların yaşadığı problemleri çözme konusunda ilk adım olduğunu, ancak sorunları kalıcı olarak çözmek için yapılması gereken yasal düzenlemelerin sivil toplum örgütleri, barolar, tabip odaları ve diğer ilgili kişi ve kurumların da katılımını esas alan bir yöntem ile tamamlanması gerektiğini belirtmek isteriz" dedi.