GÜNCEL

Y�lmaz: Hasan Ocak kampanyas� kay�plar mücadelesinin nirengi noktas� oldu

�STANBUL (NAD�YE GÜRBÜZ)
22 May�s 2024 Çar�amba

"Sa� ald�n�z sa� istiyoruz", "Susma sustukça s�ra sana gelecek", "Kaybedenler kaybedecek"... Hasan Ocak'�n 21 Mart 1995'te kaç�r�lmas�n�n ard�ndan yolda�lar� ve ailesi taraf�ndan ba�lat�lan kampanyan�n sloganlar�yd� bunlar. Kampanyan�n yürütücülerinden ICAD Türkiye Temsilcisi Ay�e Y�lmaz, Hasan'�n yolda�lar� ve Ocak ailesiyle ba�layan mücadelenin di�er kay�p yak�nlar�, sendikalar, meslek ve demokratik kitle örgütleri dahil edilerek toplumsalla�t��n� ve zamanla enternasyonalist bir boyut kazand��n� anlatt�. Mücadele sonucu Hasan kimsesizler mezarl��nda bulundu ve devlet suçüstü yakaland�. O dönem yürüttükleri mücadele sonucu devletin kaybetme politikas�nda geri ad�m att��n� söyleyen Y�lmaz, Cumartesi Annelerinin Galatasaray Meydan�ndaki mevzisinin bu süreçte kazan�ld��n� vurgulad�.

Ermeni Soyk�r�m� döneminde gözalt�na al�nan ve kendilerinden bir daha haber al�namayan çok say�da Ermeni ayd�n ve sonras�nda Sebahattin Ali'nin kaybedilmesiyle ba�lad� Türkiye Cumhuriyeti'nde kaç�rma, gözalt�nda kaybetme, katletme sald�r�lar�. 80'li-90'l� y�llarda daha yayg�n olarak ya�and�. Evinden gözalt�na al�nan, sokak ortas�nda kaç�r�lan devrimciler, Kürt özgürlük mücadelesinin öznelerinden bir daha haber al�namad�. Asit kuyular�na at�lanlar, katledilip bilinmeyen yerlere defnedilenler. Az say�da insan�n ise i�kencede katledilmi� bedenlerine ula��ld�. Bunlardan biri de komünist önder Hasan Ocak't�.

Hasan Ocak, kontrgerillan�n 12 Mart 1995 tarihinde �stanbul Gazi Mahallesinde gerçekle�tirdi�i katliam�n ard�ndan ya�anan Gazi ayaklanmas�na komutanl�k etti. Yo�unlukla emekçi Alevi halk�n�n ya�ad�� Gazi Mahallesinde, komünistlerin öncülük etti�i ayaklanman�n ba��ndan sonuna kadar içinde yer ald�.

Hasan, 21 Mart 1995 tarihinde �stanbul'da sokak ortas�nda kaç�r�ld�. Ailesi ve yolda�lar�n�n Hasan Ocak'�n kaç�r�lmas�n�n ard�ndan ba�latt�� kampanyan�n yürütücülerinden ICAD Türkiye Temsilcisi Ay�e Y�lmaz ile kay�plar mücadelesi deneyimini konu�tu. Y�lmaz, mücadelenin nas�l ba�lad��, hangi talepler ve kazan�mlarla ilerledi�i, Cumartesi mevzisinin nas�l kazan�ld�� eklindeki sorular�m�za �u yan�tlar� verdi:

HASAN OCAK KAÇIRILINCA YOLDA�LARI VE A�LES� KAMPANYA BA�LATTI

Hasan Ocak kaç�r�ld�ktan sonra bir kampanya ba�latt�n�z? Bu kampanya kimler taraf�ndan ba�lat�ld� ve kimler dahil oldu?
21 Mart 1995 tarihinde Gazi direni�inden hemen sonra Hasan Ocak kaç�r�lm��t�. Uzun süre haber al�namay�nca harekete geçildi. Ocak ailesi, Hasan'�n yolda�lar�, sosyalistler ilkin gözalt�lar� takip etti. Ancak "bizde yok" dediler, bunun üzerine çe�itli eylem ve etkinliklere, kampanyaya ba�land�. Esas özne Hasan'�n yolda�lar� ve Ocak ailesi idi. O dönem yo�un sald�r�lar, bask�lar, gözalt�lar ya�an�yordu. Ortak ak�l d��m�zdaki bütün demokratik kitle örgütlerini, meslek örgütlerini, sendikalar� bu kampanyan�n içine katarak çal��may� örgütledi.

��Ç� D�REN��LER�NE TA�IDIK

Nas�l bir kampanya yürütüldü?
25 Mart'tan itibaren sokaktayd� kitlemiz. Kampanya masaba��nda planland�, sokaklara ta�t�. Hiçbir eylem biçimi reddedilmedi. Kendimize bir merkez seçtik. Ayn� dönemde Demokratik Mücadele Platformu (DMP) kurulmu�tu. O dönemde ben Emekçi Kad�nlar Birli�i (EKB) içinde yer al�yordum. Kad�n alan�n�n örgütlemesi tamamen bize aitti.

Bu kampanyan�n en güçlü yan� Ocak ailesinin bir bütün olarak yan�m�zda yer almas�yd�. Hiçbir eylem ve etkinli�i kaç�rmadan Hasan'�n yolda�lar�yla birlikte hareket etti. Köprü kesmeden, valili�e kendimizi zincirlemeye kadar, sendikalar� gezerek, büyük i�çi direni�lerinde Hasan'�n foto�raflar�n� ta��yarak bu kampanyay� sürdürdük.

�LK SLOGANIMIZ 'SA� ALDINIZ SA� �ST�YORUZ'

Hedefi ve sloganlar� neydi?
�lk slogan�m�z "Hasan Ocak'� sa� ald�n�z, sa� istiyoruz" idi. Çünkü biz sa� oldu�unu biliyorduk. Tan�klar vard� gözalt�nda oldu�una dair. Ayn� dönemde gözalt�nda olan arkada�lar�m�z vard�, onlar�n tan�kl�klar� vard�. Ancak �unu da biliyorduk biz hareket olarak; o dönemde insanlar gün içerisinde kaç�r�l�p gözalt�nda kaybediliyordu.

Sa� almak iddias�yla yola ç�kt�k. Eylem ve etkinliklerimizi öyle örgütledik.

'KAYBEDENLER KAYBEDECEK'
Süreç içerisinde "Susma, sustukça s�ra sana gelecek" gibi bir motto olu�tu. Bu o dönem ki kampanyan�n üzerinden geli�ti. Süreç ilerledikçe "Kaybedenler, kaybedecek" iddias�yla sürdü bu kampanya. Özellikle Kürt illerinde çok fazla gözalt�nda kay�plar�n oldu�unu biliyorduk. Gözalt�nda kaybetme daha çok yurtsever, komünist, devrimci insanlara dönük bir yok etme politikas�yd�. Bunun önüne geçilmesi gerekiyordu.

ENTERNASYONAL�ST B�R MÜCADELE YÜRÜTÜLDÜ
Ancak periyodik, sürekli eylemlerle üstesinden gelebilece�imizi, kaybetme politikas�n� uygulayan iktidara kar�� ancak böyle ba�arabilece�imizi kararla�t�rd�k ve o �ekilde sürdürdük. Açl�k grevleri örgütlendi ayn� dönemde, kay�p otobüsü yola ç�kar�ld�. Sadece �stanbul'da yürütülmedi bu kampanya. Önce Türkiye illerinde sonra Kürt illerine daha sonra da yurtd��na ta��nd�. Hasan Ocak kampanyas�n�n özü enternasyonalist bir hareket olmas�yd�.

GALATASARAY, BAKIRKÖY, KADIKÖY'DE EYLEMLER ÖRGÜTLED�K

Kaybedilenlerin aileleri, yak�nlar� bu sürece nas�l dahil edildi?
58 gün çe�itli eylem ve etkinliklerle aramalar�m�z devam etti. Aile sürekli Adli T�p Kurumuna gidip geliyordu. "Bizde böyle bir yok" yan�t� veriliyordu. 17 May�s 1995 tarihinde Hasan'� kimsesizler mezarl��nda bulduk.

Hasan Ocak'�n yolda�lar�, ailesi de�il sadece o dönemde kaç�r�lan, kaybedilmek istenenlerin birçok ki�inin ailesi bizimle ileti�ime geçti. �ki ayl�k süreçte sadece Galatasaray Meydan�nda de�il, Bak�rköy Özgürlük Meydan� ve Kad�köy Bo�a'da her hafta düzenli eylemlerimizi sürdürdük. O eylemlerde kay�p yak�nlar� bizleri bulmaya ba�lad�.

GALATASARAY EYLEMLER� 27 MAYIS'TAN �T�BAREN SÜREKL�LE�T�
Galatasaray Meydan�nda ilk oturumumuz 27 May�s'ta yapt�k. Buraya ba�ka kay�p yak�nlar� da gelmi�ti. �lk oturuma polis yo�un bir sald�r� gerçekle�tirdi. Ço�unlu�u kay�p yak�n� 30'un üzerinde insan i�kenceyle gözalt�na al�nd�. B�rak�ld�klar� an yine eyleme ko�tu kay�p yak�nlar�.

ANALAR KURULTAYI ÖRGÜTLEND�
27 May�s'ta ilk oturumumuzu gerçekle�tirdik Galatasaray'da ertesi gün Analar Kurultay�n� örgütledik. Çünkü, bu mücadelenin anneler, kay�p yak�nlar� üzerinden yürüyebilmesi için yan yana gelmemiz gerekti�ini biliyorduk. Tüm yasaklara, engellemelere ra�men alternatif alanlar olu�turularak 500'ün üzerinde kay�p yak�n�n�n kat�l�m�yla Analar Kurultay�n� gerçekle�tirdik. Orada da bütün kay�p yak�nlar� mücadelenin esas olmas� gerekti�ini, ancak kay�plar mücadelesiyle kaybetme politikas�n�n önünün kesilece�ini söylediler.

HASAN'I BULDU�UMUZDA PARMAK �Z� MÜREKKEB� VARDI ELLER�NDE

Cumartesi Anneleri ve Galatasaray Meydan� mevzisi nas�l kazan�ld�?
Biz Hasan'� kimsesiz mezarl��nda buldu�umuzda ellerinde parmak izi mürekkepleri vard�, ayakkab�s�nda da ba�c�� yoktu. Devlet suçüstü yakalanm��t�. Kay�plar mücadelemiz bunu sa�lam��t�.

Biz Hasan'� bulduktan sonra da mücadeleyi orada b�rakmad�k. Ba�ka kay�plar olmas�n, kay�plar�n ak�beti belli olsun, suçlular, sorumlular�n yarg�lans�n diye mücadele devam etti.

PLAZA DE MAYO ANNELER� MÜCADELEYE REFERANS OLDU
Cumartesi Annelerinin oturumunu, sürekli, periyodik eylem ve etkinlikleri dü�ünürken Plaza de Mayo Annelerinin mücadelesini kad�nlar olarak uzun süre tart��t�k. Bunu genelle�tirmek, toplumsal alana sunmak için demokratik kitle örgütlerine öne götürüldü. Merkezinde �nsan Haklar� Derne�i durarak ça�r�lar yapt�. Biz dönem dönem ç�kt��m�z Galatasaray Meydan�n� sürekli mekan�m�z edindik.

�lk zamanlar Cumartesi Anneleri diye isimlendirilmiyordu, Galatasaray Meydan� oturum olarak geçiyordu. Süreç içerisinde toplumun benimsemesi ve kitleselle�mesiyle birlikte o alan Cumartesi Anneleri ad�n� ald�.

CUMARTES� EYLEM� 30. YILINA G�RECEK
Önümüzdeki hafta 30. y�l�na girece�imiz 29 y�ld�r Cumartesi Anneleri her türlü bask�ya, y�ld�rma politikalar�na, cezalara, cezaevlerine at�lmalar�na kar��n �srarla, inatla mücadeleyi o alanda sürdürüyor.

HASAN OCAK KAMPANYASI KAYBETME POL�T�KASINA BAR�KAT OLDU

Kampanya sonucunda nas�l bir kazan�m elde edildi?
Devlet suçüstü yakaland�. Bizde yok demi�ti. Oysa biz kan�tlad�k ellerinde oldu�unu, nas�l bir faillik i�ledi�ini. Gözalt�nda kay�plara kar�� Cumartesi eylemlerimiz bir set oldu. O dönemde çok yo�un gözalt�na al�p kaybetme, kaç�rma politikalar�n�n kar��s�na Cumartesi Anneleri ve Hasan Ocak kampanyas� önünde barikat oldu. Çünkü o dönemde "Tek yumruk tek barikat" diye sloganla�an ve mücadelenin en nirengi noktas�n� olu�turan sloganlarla yürünüyordu. Birincisi bu. Kay�plar�n önüne geçti, Hasan Ocak kaybedilmeden önceki gibi yo�un ki�iler gözalt�na al�n�p kaybedilmiyordu. Bu hem kay�p yak�nlar�nda, toplumun nezdinde de sahiplenme duygusunu geli�tirdi�i gibi devlete de geri ad�m att�rd�. Bunu böyle bilmek gerekiyor.

Kürt illerinde k�smen devam etti gözalt�nda kay�plar. Ama o alanda da kay�p yak�nlar� eylem ve etkinliklere ba�lad�ktan sonra orada da kaybetme politikas�n� rahatl�kla yürütemez hale geldi. Bu sadece �stanbul ve Kürt illerinde de�il yurtd��nda da birçok alanda eylem ve etkinliklerle enternasyonalle�ti.

MÜCADELE ULUSLARARASI ALANA TA�INDI
Yani Cumartesi Anneleri ve Hasan Ocak kampanyas� sadece bu co�rafyan�n tan�k oldu�u bir süreç de�il, ayn� zamanda uluslararas� alana ta��nd�. Türkiye'de DMP, EKB, Avrupa'da da kampanyan�n örgütlenmesini AG�F üstlenmi�ti. Ortak bir çal��ma yürütüldü�ü için birçok alanda bu ses duyulmu�tu. Ve bu çal��ma önüne set çekti, devlet art�k bu kadar rahat insan kaybetme politikas� yürütemiyordu, devrimciler, yurtseverler üzerinde. Meydanlara, alanlara her ç�kan insan, kay�p yak�nlar� devletin surat�na suçunu hayk�r�yordu, "Sa� ald�n�z sa� istiyoruz" diye.

HASAN'IN ARDINDAN RIDVAN VE AY�ENUR'U BULDUK
Bu çal��mada Hasan'� buldu�umuzda tek ba��na de�ildi. �ubat ay�ndan beri haber al�namayan R�dvan da bulundu. 19 May�s'ta Hasan'� Gazi Mezarl��nda u�urlad�k. Bir hafta sonra da R�dvan Gazi Mezarl��na Hasan'�n yan�na defnedildi. Eczac� kad�n arkada��m�z Ay�enur �im�ek Ankara'da gözalt�na al�nm��t� K�r�kkale civar�nda o da bulundu. Birkaç kayb�m�z�n bulunmu� olmas� ve hepsinin failinin devlet olmas�yla birlikte bu hareket daha da güçlendi.

1996'DA 1. ULUSLARARASI KAYIPLAR KURULTAYI DÜZENLEND�
Bu hareket toplumsalla�arak güçlendi. Hasan bulunduktan sonra kay�plar mücadelesi ad�m ad�m devam etti. Bir y�l sonra yine ayn� güçler en geni� kat�l�mla 1. Uluslararas� Gözalt�nda Kay�plar Kurultay� gerçekle�tirdik. Bu kurultay 32 ülkeden 50'nin üzerinde delege kat�larak �stanbul'da yap�ld�. Kay�plarda suç üstü yakalanan devlet bu kurultay� yapt�rmamak için bütün gücüyle sald�rd�. Ama örgütleyicileri kurultay�n gerçekle�mesi için bütün alternatif yollar� deneyerek 17-19 May�s 1996 tarihleri aras�nda üç gün süren çal��taylar�n da oldu�u, delegelerin kat�l�m�yla bu kurultay gerçekle�tirildi.

ICAD KURULDU
Kurultay bize, örgütlü olursak ba�arabilece�imizi gösterdi. Kurultayda çok önemli kararlar al�nd�. Örgütlülü�ü tan�mlayan Uluslararas� Gözalt�nda Kay�plar� Ara�t�rma Komitesi diye Türkçeye çevirebilece�imiz ICAD'�n kurulmas� karar� al�nd�. Gözalt�nda kaybedenlerin yarg�lanaca��, cezas�zl�k politikas�na son verilmesini sa�layacak uluslararas� bir mahkemenin kurulmas�, gözalt�nda kaybedilenlerin ve kay�plar�n sorumlular�n�n unutulmamas� için bir de ar�iv karar� al�nd�. Bu kararlar�n tamam� sosyalistler taraf�ndan ya�ama geçirildi.

Hep Ocak ailesinden bahsediyorum. Ocak ailesi kalabal�k bir aile. O ailedeki birçok insanda örgütlü sosyalist, birlikte hareket etti�imiz yolda�lar�m�zd�. O günden bugüne bizler gibi mücadeleyi b�rakmad�lar, devam ettirdiler. Hala bugün meydanlarda Ocak ailesini kay�plara kar�� mücadelede görebiliriz. Kendi ad�ma Ocak ailesine minnettar�m.

KURULTAYDA 17-31 MAYIS ULUSLARARASI GÖZALTINDA KAYIPLAR HAFTASI �LAN ED�LD�
Kolombiya'da, Arjantin'de, �ili'de may�s ay�n�n çe�itli günlerinde kay�plar günü olarak mücadele dillendiriliyordu. Hasan Ocak'�n bulundu�u 17 May�s tarihinden ba�layarak 31 May�s'a kadar Uluslararas� Gözalt�nda Kay�plar Haftas� ilan edilerek mücadelenin yükseltilmesi gerekti�i karar� 1996 May�s'�nda gerçekle�tirdi�imiz 1. Uluslararas� Gözalt�nda Kay�plar Kurultay�nda al�nd�. Birçok ülkede de Uluslararas� Gözalt�nda Kay�plar Haftas� olarak tan�mlan�yor.

ÇOK SAYIDA ÜLKEDE 6 KURULTAY ÖRGÜTLEND�
ICAD sadece 1. Uluslararas� Gözalt�nda Kay�plar Kurultay�n� gerçekle�tirmedi. Günümüze kadar çe�itli ülkelerde alt� uluslararas� kurultay örgütledi. 5. kurultay� Diyarbak�r'da, 2010 y�l�nda da �ngiltere Londra'da 6. kurultay� gerçekle�tirdik. Enternasyonalist karakterini simgeleyen bir yand�r.

GÖKHAN GÜNE� YOLDA�LARI VE A�LES�N�N MÜCADELES�YLE 6 GÜNDE SA� ALINDI

Kay�plar mücadelesi bugün ne anlam ifade ediyor?
4 y�l önce ocak ay�nda Gökhan Güne� gözalt�nda kaybedilmeye çal��ld�. Gökhan Güne�'in yolda�lar�, devrimciler, demokratik kitle örgütleri her alanda soka�a ç�karak 6 gün gibi bir süre içerisinde Gökhan Güne�'i sa� olarak ald�.

Kay�plar mücadelesi bize ne b�rakt� diye sorarsak, kaybedilmeye çal��lan insanlar�m�z�n kaybedilmemesi için mücadelenin süreklili�i çok önemliydi. Cumartesi eylemlerinde sessiz oturulur ama metinlerine bak�ld��nda her kayb�n hikayesi, failleri, o dönemin ba�bakan�, cumhurba�kan� da dahil, emniyet genel müdür, o insan�m�z� gözalt�na alan kolluk güçlerinin isimleri tek tek de�ifre ediliyor, suçlar� if�a ediliyor. Bu ar�ivin sa�lad�� olanakt�r. Devletin tüm bask� ve engellemelerine ra�men Hasan Ocak kampanyas� kay�plar mücadelesini gerçekle�tirmi� oldu.

Bu kampanya ilk ba�lad��nda "Sa� ald�n�z, sa� istiyoruz" dedik, sa� alamad�k ama Hasan'� bulduk ve bir daha insanlar�n kaybedilmemesi için mücadeleyi devam ettirdik. Kay�plar mücadelesi �srarla, inatla 30 y�la yak�n bir süredir devam ediyorsa, cezas�zl�k politikas�na kar�� da mücadele etme gere�i duyuldu�u içindir.

�u anda cumartesi oturumlar� sadece �stanbul'da devam etmiyor. �zmir, Diyarbak�r, Batman, Cizre ve Yüksekova'da oturumlar �HD öncülü�ünde devam ediyor. �stanbul'da Galatasaray'da 700'üncü haftadaki sald�r�dan sonra tüm engellemelere ra�men, bizim istedi�imiz gibi olmasa da, k�s�tl� insanla �srarla devam etti. Tüm devrimci, demokrat, vicdan sahibi insanlar�n yüre�inin orada atmas�nda yarar var.

Kay�plar mücadelesinin tüm kay�plar�m�z�n ak�beti belli olana kadar sürece�ine inan�yoruz. Arjantin'deki Plaza de Mayo Anneleri nas�l '70'lerde ba�layarak 50-60 y�ld�r inatla, �srarla mücadele ediyorsa, inan�yorum ki Cumartesi Anneleri, kay�plara kar�� mücadelede faillerin yarg�lanmas�, insanl��a kar�� i�lenen suçun cezas�z kalmamas� için devam edecektir.

Y�lmaz: Hasan Ocak kampanyas� kay�plar mücadelesinin nirengi noktas� oldu

�lgili Haberler